
هایپرتروفیک | درمان و تفاوت کلوئید با هایپرتروفیک
اسکارهای هایپرتروفیک یکی از انواع اسکارهای پوستی هستند که به دلیل تولید بیش از حد کلاژن در محل زخم ایجاد میشوند. این نوع اسکارها معمولاً ضخیم، برجسته و محدود به ناحیه آسیبدیده هستند. در این مقاله همراه دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک زیبایی و ترمیمی ، به بررسی علل، ویژگیها، روشهای پیشگیری و درمان و سوالات شایع درباره ی اسکارهای هایپرتروفیک پرداخته خواهد شد.
اسکار هایپرتروفیک چیست ؟
اسکارهای هایپرتروفیک به عنوان یکی از انواع اسکارهای پوستی، به دلیل تولید بیش از حد کلاژن در محل زخم ایجاد میشوند. این اسکارها به طور معمول به صورت برجسته و ضخیم ظاهر میشوند و در محدوده زخم اولیه باقی میمانند، برخلاف کلوئیدها که میتوانند فراتر از مرزهای زخم گسترش یابند.

ویژگیهای اسکارهای هایپرتروفیک
برجستگی و ضخامت: این اسکارها به دلیل تجمع بیش از حد کلاژن، برجسته و ضخیم هستند.
رنگ: معمولاً رنگ این اسکارها از صورتی تا قرمز تیره متغیر است و با گذشت زمان ممکن است به رنگ پوست نزدیکتر شوند.
محدودیت به ناحیه زخم: اسکارهای هایپرتروفیک معمولاً به ناحیه زخم محدود میشوند و برخلاف کلوئیدها، به بافتهای اطراف گسترش نمییابند.
زمان ظهور: این اسکارها معمولاً در عرض چند هفته تا چند ماه پس از بهبود زخم ظاهر میشوند و میتوانند به مرور زمان بهبود یابند.
احساس و بافت: ممکن است این اسکارها سفت و کشیده به نظر برسند و در برخی موارد میتوانند باعث خارش یا درد شوند.
پیشرفت و بهبود: اسکارهای هایپرتروفیک به مرور زمان ممکن است بهبود یابند و ارتفاع و رنگ آنها کاهش یابد، اما این فرآیند میتواند چندین سال طول بکشد.
عوامل مؤثر بر تشکیل اسکارهای هایپرتروفیک
- ژنتیک: برخی افراد به دلیل ویژگیهای ژنتیکی بیشتر مستعد تشکیل این نوع اسکار هستند.
- محل زخم: زخمهایی که در نواحی پرتنش یا متحرک بدن قرار دارند، مانند شانهها و زانوها، بیشتر مستعد تشکیل اسکارهای هایپرتروفیک هستند.
- سن و نوع پوست: افراد جوانتر و کسانی که پوست تیرهتری دارند، بیشتر در معرض خطر تشکیل این اسکارها هستند.
درک ویژگیها و عوامل مؤثر بر تشکیل اسکارهای هایپرتروفیک میتواند به انتخاب بهترین روشهای پیشگیری و درمان کمک کند و تأثیرات منفی آنها بر ظاهر و روانشناسی فرد را کاهش دهد.
روشهای پیشگیری از اسکارهای هایپرتروفیک
پیشگیری از اسکارهای هایپرتروفیک شامل مجموعهای از اقدامات و روشها است که میتواند به کاهش احتمال تشکیل این نوع اسکارها پس از جراحت یا جراحی کمک کند. در ادامه به برخی از روشهای مؤثر پیشگیری اشاره میشود:
مراقبت مناسب از زخم
- تمیز نگهداشتن زخم: شستشوی منظم زخم با آب و صابون ملایم میتواند از عفونت جلوگیری کرده و فرآیند بهبود را تسریع کند.
- استفاده از پانسمان مناسب: پانسمانهای مرطوب میتوانند به حفظ رطوبت زخم کمک کرده و از تشکیل اسکارهای برجسته جلوگیری کنند.
اجتناب از کشش و تنش در ناحیه زخم
- کاهش حرکت در ناحیه زخم: در صورت امکان، باید از کشش و تنش در ناحیه زخم جلوگیری کرد تا فرآیند بهبود به طور طبیعی و بدون تحریک اضافی انجام شود.
محافظت از زخم در برابر نور خورشید
- استفاده از کرمهای ضدآفتاب: محافظت از زخم در برابر اشعه ماوراء بنفش میتواند از تغییر رنگ و تیرگی اسکار جلوگیری کند.
مراقبتهای تغذیهای
- رژیم غذایی متعادل: مصرف مواد مغذی مانند ویتامین C، ویتامین E، و روی میتواند به فرآیند بهبود زخم کمک کرده و خطر تشکیل اسکارهای برجسته را کاهش دهد.
درمانهای زودهنگام
- تزریق کورتیکواستروئید: در برخی موارد، تزریق زودهنگام کورتیکواستروئید به زخم میتواند از تشکیل اسکارهای هایپرتروفیک جلوگیری کند.
- لیزر درمانی پیشگیرانه: در برخی موارد، استفاده از لیزرهای خاص میتواند به کاهش التهاب و جلوگیری از تشکیل اسکار کمک کند.
مشاوره با متخصصین
- پیگیری منظم با پزشک: پس از جراحی یا آسیب، پیگیری منظم با پزشک متخصص میتواند به شناسایی و مدیریت زودهنگام مشکلات احتمالی کمک کند.
این روشهای پیشگیری میتوانند به کاهش خطر تشکیل اسکارهای هایپرتروفیک کمک کنند و بهبود ظاهر و عملکرد پوست را تسهیل کنند. مشاوره با متخصص پوست و جراح پلاستیک برای تعیین بهترین راهکارهای پیشگیری در هر مورد خاص ضروری است.


مقایسه هایپرتروفیک با کلوئید
اسکارهای هایپرتروفیک و کلوئید هر دو نتیجه تولید بیش از حد کلاژن در فرآیند ترمیم زخم هستند، اما تفاوتهای مهمی بین آنها وجود دارد که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم:
اسکارهای هایپرتروفیک
محدودیت به ناحیه زخم:اسکارهای هایپرتروفیک به ناحیه زخم محدود میشوند و فراتر از مرزهای زخم اولیه گسترش نمییابند.
ظاهر و بافت: این اسکارها برجسته و ضخیم هستند اما معمولاً با گذشت زمان بهبود مییابند و ممکن است به مرور زمان صافتر و کمرنگتر شوند.
علل: معمولاً به دلیل تنش زیاد در ناحیه زخم یا عفونت و التهاب در طی فرآیند بهبود ایجاد میشوند.
پاسخ به درمان: اسکارهای هایپرتروفیک معمولاً به درمانهایی مانند تزریق کورتیکواستروئید و لیزر درمانی پاسخ بهتری میدهند.
کلوئیدها
گسترش فراتر از ناحیه زخم: کلوئیدها فراتر از مرزهای زخم رشد میکنند و میتوانند به بافتهای اطراف گسترش یابند.
ظاهر و بافت: این اسکارها معمولاً برجستهتر و سفتتر از اسکارهای هایپرتروفیک هستند و رنگ آنها میتواند از صورتی تا بنفش تیره متغیر باشد.
علل: گرچه علت دقیق آنها به طور کامل مشخص نیست، اما عوامل ژنتیکی و نژادی نقش مهمی در تشکیل کلوئیدها دارند. افراد با پوست تیرهتر بیشتر مستعد تشکیل کلوئید هستند.
پاسخ به درمان: کلوئیدها به درمان مقاومتر هستند و ممکن است به تزریق کورتیکواستروئید، لیزر درمانی، و سایر روشهای درمانی به خوبی پاسخ ندهند. جراحی برداشتن کلوئید ممکن است منجر به تشکیل کلوئید جدید شود.
تفاوتهای کلیدی
- محدوده رشد: اسکارهای هایپرتروفیک محدود به ناحیه زخم هستند، در حالی که کلوئیدها فراتر از آن گسترش مییابند.
- پاسخ به درمان: اسکارهای هایپرتروفیک معمولاً به درمانهای موجود بهتر پاسخ میدهند.
- پیشرفت و بهبود: اسکارهای هایپرتروفیک ممکن است با گذشت زمان بهبود یابند، در حالی که کلوئیدها معمولاً پایدارتر هستند و تغییرات کمتری در طول زمان دارند.
درک این تفاوتها میتواند به انتخاب روشهای درمانی مناسب و مدیریت بهتر این نوع اسکارها کمک کند. مشاوره با متخصص پوست برای تشخیص دقیق و تعیین بهترین راهکار درمانی ضروری است.
روشهای جراحی اسکارهای هایپرتروفیک: راهکارهای مدرن برای بهبود بافتهای آسیبدیده
اسکارهای هایپرتروفیک یکی از مشکلات شایع پوستی هستند که به دلیل پاسخ غیرطبیعی بدن به آسیبهای پوستی ایجاد میشوند. این نوع اسکارها معمولاً ضخیم، برجسته و قرمز هستند و میتوانند از نظر ظاهری و عملکردی مشکلاتی را برای بیماران ایجاد کنند. برای درمان این اسکارها، روشهای جراحی مختلفی وجود دارد که به منظور بهبود ظاهر و عملکرد پوست طراحی شدهاند. در ادامه، مهمترین روشهای جراحی برای درمان اسکارهای هایپرتروفیک به تفصیل توضیح داده شده است.
۱. برداشت جراحی (Excision Surgery)
برداشت جراحی یکی از روشهای رایج برای درمان اسکارهای هایپرتروفیک است. در این روش، جراح با استفاده از تکنیکهای دقیق، اسکار را به طور کامل از پوست برمیدارد و لبههای پوست را با دقت به هم نزدیک میکند تا یک زخم جدید و کمتر قابل مشاهده ایجاد شود. این روش به ویژه برای اسکارهای کوچکتر و موضعی مناسب است.
پس از برداشت اسکار، ممکن است از بخیههای ظریف یا تکنیکهای پیشرفته مانند بخیههای زیرپوستی استفاده شود تا ظاهر نهایی زخم به حداقل برسد. در مواردی که اسکار در مناطق پرفشار بدن (مانند مفاصل) قرار دارد، جراح ممکن است از تکنیکهای خاصی برای کاهش تنش روی زخم استفاده کند تا از بازگشت اسکار جلوگیری شود.
۲. گرافت پوستی (Skin Grafting)
در مواردی که اسکارهای هایپرتروفیک بسیار بزرگ هستند یا بافت پوستی اطراف آسیب دیده است، ممکن است از گرافت پوستی استفاده شود. این روش شامل برداشت پوست سالم از یک ناحیه دیگر از بدن (مانند ران یا پشت) و پیوند آن به ناحیه آسیبدیده است. گرافت پوستی به بازسازی ساختار و عملکرد پوست کمک میکند و ظاهر کلی اسکار را بهبود میبخشد.
این تکنیک به ویژه در مواردی که اسکار باعث کاهش انعطافپذیری پوست شده یا عملکرد اندامها را مختل کرده است، بسیار مؤثر است. گرافتها معمولاً به دو نوع تقسیم میشوند:
- گرافتهای تمام ضخامت (Full-thickness grafts): شامل تمام لایههای پوست هستند و برای مناطق کوچکتر استفاده میشوند.
- گرافتهای ضخامت جزئی (Split-thickness grafts): شامل لایههای سطحی پوست هستند و برای مناطق بزرگتر مناسباند.
۳. فلپهای پوستی (Skin Flaps)
فلپهای پوستی یکی دیگر از روشهای جراحی پیشرفته برای درمان اسکارهای هایپرتروفیک است. در این روش، یک بخش از پوست همراه با عروق خونی و بافت زیرین آن از یک ناحیه دیگر بدن به ناحیه اسکار منتقل میشود. برخلاف گرافت پوستی، فلپها دارای جریان خون مستقل هستند که به بهبود سریعتر و کاهش خطر عفونت کمک میکند.
فلپهای پوستی معمولاً برای اسکارهایی که در مناطق حساس یا پرتنش قرار دارند (مانند صورت، گردن یا دستها) استفاده میشوند. این روش به بازسازی ساختار طبیعی پوست و بهبود عملکرد آن کمک میکند و همچنین ظاهر اسکار را به طور قابل توجهی بهبود میبخشد.
۴. زیپلاستی (Z-Plasty)
زیپلاستی یکی از تکنیکهای جراحی پلاستیک است که برای تغییر جهت و کاهش تنش روی اسکارهای هایپرتروفیک استفاده میشود. در این روش، جراح برشهایی به شکل حرف “Z” روی اسکار ایجاد میکند و سپس پوست را به گونهای جابهجا میکند که اسکار در یک جهت جدید قرار گیرد. این تکنیک به کاهش برجستگی اسکار و بهبود انعطافپذیری پوست کمک میکند.
زیپلاستی به ویژه برای اسکارهایی که در نزدیکی مفاصل یا در مناطقی که حرکت زیادی دارند (مانند گردن یا زانو) قرار دارند، بسیار مؤثر است. همچنین، این روش میتواند ظاهر اسکار را بهبود بخشد و آن را کمتر قابل مشاهده کند.
۵. تکنیکهای لیزر همراه با جراحی
در بسیاری از موارد، جراحی اسکارهای هایپرتروفیک با تکنیکهای لیزر ترکیب میشود تا نتایج بهتری حاصل شود. لیزرهای فرکشنال و لیزرهای CO2 میتوانند برای بهبود بافت اسکار و کاهش قرمزی و برجستگی آن استفاده شوند. پس از جراحی، لیزر میتواند به تحریک تولید کلاژن و بهبود ظاهر پوست کمک کند.
این روش ترکیبی به ویژه برای اسکارهایی که به درمانهای سنتی پاسخ ندادهاند یا در مناطق حساس قرار دارند، مفید است. استفاده از لیزر پس از جراحی میتواند روند بهبودی را تسریع کرده و احتمال بازگشت اسکار را کاهش دهد.
۶. تزریق استروئید همراه با جراحی
در برخی موارد، جراحان از تزریق استروئید در کنار جراحی برای درمان اسکارهای هایپرتروفیک استفاده میکنند. استروئیدها میتوانند به کاهش التهاب و جلوگیری از رشد بیش از حد بافت اسکار کمک کنند. این روش معمولاً برای اسکارهایی که مستعد بازگشت هستند یا در مناطقی با تنش بالا قرار دارند، استفاده میشود.
تزریق استروئید معمولاً قبل یا بعد از جراحی انجام میشود و میتواند به کاهش احتمال بازگشت اسکار کمک کند. این روش به ویژه برای اسکارهایی که به درمانهای دیگر پاسخ ندادهاند، مؤثر است.
جراحی اسکارهای هایپرتروفیک یکی از مؤثرترین روشها برای بهبود ظاهر و عملکرد پوست آسیبدیده است. انتخاب روش مناسب به عواملی مانند اندازه و محل اسکار، نوع پوست بیمار و اهداف درمانی بستگی دارد. در بسیاری از موارد، ترکیب چندین روش جراحی و غیرجراحی میتواند نتایج بهتری به همراه داشته باشد. مشاوره با یک جراح پلاستیک یا متخصص پوست میتواند به بیماران کمک کند تا بهترین گزینه درمانی را انتخاب کنند و به نتایج مطلوب دست یابند.
نتیجهگیری
اسکارهای هایپرتروفیک میتوانند تأثیرات قابل توجهی بر ظاهر و روانشناسی فرد داشته باشند. با این حال، با استفاده از روشهای پیشگیری و درمان مناسب، میتوان بهبود قابل توجهی در ظاهر این اسکارها ایجاد کرد. مشاوره با متخصصین پوست و جراحان پلاستیک میتواند به انتخاب بهترین روش درمانی کمک کند.