جراحی انگشت دست | آشنایی با موارد قابل درمان دائمی
انگشتان دست یکی از مهمترین اعضای بدن انسان هستند که نقش کلیدی در انجام فعالیتهای روزمره ایفا میکنند. از نوشتن و کار با ابزارها گرفته تا انجام حرکات ظریف، انگشتان دست به ما کمک میکنند تا با محیط اطراف خود تعامل داشته باشیم.
با این حال، آسیبها و بیماریهای مختلف میتوانند عملکرد انگشتان را مختل کنند و در برخی موارد نیاز به جراحی ترمیمی را به وجود آورند. دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک زیبایی و ترمیمی در این مقاله به بررسی دلایل انجام جراحی انگشت دست، انواع روشهای جراحی، فرآیند بهبودی و نکات مهم پس از عمل میپردازد.
آناتومی و عملکرد انگشتان دست
انگشتان دست از چندین استخوان کوچک به نام فالنژ تشکیل شدهاند که به هم متصل شده و به ما امکان حرکات متنوع را میدهند. هر انگشت شامل سه فالنژ (به جز شست که دو فالنژ دارد) است و این ساختار به ما امکان میدهد تا حرکات دقیق و کنترلشدهای انجام دهیم. همچنین، هر انگشت دارای تاندونها، عصبها و عروق خونی است که به عملکرد صحیح آن کمک میکنند. آسیبهای رایج انگشتان شامل شکستگی، کشیدگی تاندون و عفونتها هستند که میتوانند به جراحی نیاز داشته باشند.
دلایل نیاز به جراحی انگشت دست
جراحی انگشت دست به دلایل متعددی انجام میشود که هر کدام به نوعی به آسیب یا اختلال در عملکرد انگشتان مربوط میشود. در این بخش، به بررسی دقیقتر این دلایل میپردازیم:
آسیبهای ناشی از تصادف
آسیبهای ناشی از تصادف یکی از شایعترین دلایل نیاز به جراحی انگشت دست هستند. این آسیبها ممکن است در نتیجه حوادث ورزشی، تصادفات رانندگی، یا سقوطهای ناگهانی رخ دهند. برخی از این آسیبها شامل:
شکستگی استخوانها: شکستگیهای باز و بسته در استخوانهای انگشت میتواند منجر به نیاز به جراحی برای ترمیم یا تثبیت استخوانها شود. در مواردی که شکستگیهای چند تکهای وجود دارد، جراحی برای تنظیم و ثابت کردن استخوانها با استفاده از پیچ و پین ضروری است.
کشیدگی و پارگی تاندونها: در حوادثی که به شدت به انگشت فشار وارد میشود، ممکن است تاندونها کشیده یا پاره شوند. این وضعیت نیاز به جراحی ترمیمی دارد تا تاندونها به حالت اولیه خود بازگردند و عملکرد انگشت بهبود یابد.
آسیب به عصبها: آسیب به عصبهای انگشت میتواند منجر به کاهش حس یا ضعف در حرکات انگشت شود. در این موارد، جراحی برای ترمیم عصبهای آسیبدیده ضروری است.
بیماریهای مزمن
بیماریهای مزمن نیز میتوانند به تدریج به انگشتان آسیب برسانند و در نهایت نیاز به جراحی را به وجود آورند. برخی از این بیماریها عبارتند از:
آرتروز: آرتروز یک بیماری التهابی است که میتواند به مفاصل انگشت آسیب بزند. در مراحل پیشرفته، ممکن است جراحی تعویض مفصل یا جراحی اصلاحی برای بهبود عملکرد انگشت ضروری باشد.
سندرم تونل کارپ: این وضعیت ناشی از فشار به عصب مدین در ناحیه مچ دست است که میتواند به درد و ضعف در انگشتان منجر شود. در موارد شدید، جراحی برای آزادسازی عصب مدین ممکن است لازم باشد.
مشکلات مادرزادی
برخی افراد با مشکلات ساختاری در انگشتان به دنیا میآیند که ممکن است نیاز به جراحی اصلاحی داشته باشد. این مشکلات شامل:
انگشت غیر طبیعی: این وضعیت معمولاً ناشی از آسیب به تاندونهای انگشت است که منجر به خم شدن غیرطبیعی انگشت میشود. جراحی برای اصلاح این وضعیت و بازگرداندن شکل طبیعی انگشت ضروری است.
انگشت قفلشده: این حالت زمانی رخ میدهد که تاندونهای انگشت به دلیل التهاب یا آسیب نتوانند به درستی حرکت کنند. جراحی برای آزادسازی تاندونها و بهبود عملکرد انگشت ممکن است لازم باشد.
عفونتها و تومورها
عفونتها و تومورهای خوشخیم یا بدخیم نیز میتوانند نیاز به جراحی انگشت داشته باشند:
عفونتهای باکتریایی: عفونتهای ناشی از زخمهای عمیق یا آسیبهای دیگر میتوانند منجر به عفونتهای جدی در انگشتان شوند. در این موارد، جراحی برای تخلیه عفونت و تمیز کردن ناحیه آسیبدیده ضروری است.
تومورها: تومورهای خوشخیم یا بدخیم در ناحیه انگشت ممکن است نیاز به جراحی برای حذف داشته باشند. این عمل میتواند شامل برداشتن تومور و همچنین بافتهای اطراف آن باشد.
در نهایت، نیاز به جراحی انگشت دست میتواند ناشی از عوامل متعددی باشد که هر کدام به نوعی بر عملکرد و کیفیت زندگی فرد تأثیر میگذارد. شناسایی به موقع این مشکلات و مشاوره با پزشک متخصص میتواند به جلوگیری از عوارض جدی و بهبود عملکرد انگشتان کمک کند. جراحی، اگرچه ممکن است یک گزینه نهایی به نظر برسد، اما در بسیاری از موارد میتواند به بازگشت به فعالیتهای روزمره و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
انواع جراحیهای انگشت دست
جراحی انگشت دست به چند دسته اصلی تقسیم میشوند که هر کدام به نوع خاصی از آسیب یا اختلالات مربوط میشوند. این بخش به بررسی انواع جراحیهای انگشت دست، روشهای انجام آنها و شرایطی که ممکن است نیاز به این جراحیها را ایجاد کند، میپردازد.
جراحیهای ترمیمی
جراحی ترمیم تاندون
این نوع جراحی برای ترمیم تاندونهای پاره شده یا آسیبدیده انجام میشود. تاندونها بافتهای محکمی هستند که عضلات را به استخوانها متصل میکنند و آسیب به آنها میتواند منجر به کاهش قدرت و دامنه حرکتی انگشتان شود. مراحل جراحی ترمیم تاندون شامل:
برش و دسترسی به تاندون: جراح برشی در ناحیه آسیبدیده ایجاد میکند تا به تاندون آسیبدیده دسترسی پیدا کند.
ترمیم تاندون: تاندون پاره شده با استفاده از بخیههای خاص به هم متصل میشود. در برخی موارد، ممکن است از گرافتهای تاندونی (بافت تاندون از ناحیه دیگر) برای ترمیم استفاده شود.
بستن زخم: پس از ترمیم، زخم با بخیه یا چسبهای پزشکی بسته میشود.
جراحی ترمیم عصب
آسیب به عصبها میتواند به شدت بر عملکرد دست و احساس آن تأثیر بگذارد. جراحی ترمیم عصب به دو روش اصلی انجام میشود:
اتصالات عصب: در این روش، عصب پاره شده با بخیههای مخصوص به هم متصل میشود. این روش معمولاً برای آسیبهای جزئی و متوسط عصبها مناسب است.
پیوند عصب: در مواردی که آسیب شدید باشد، ممکن است نیاز به پیوند عصب از ناحیه دیگر بدن باشد. این روش معمولاً در آسیبهای جدی و غیرقابل ترمیم استفاده میشود.
جراحیهای اصلاحی
جراحی انگشت غیر طبیعی
انگشت در این حالت به شکلی هستند که در آن مفصل انتهایی انگشت به سمت پایین خم میشود. این وضعیت معمولاً ناشی از آسیب به تاندونهای خمکننده است. جراحی اصلاحی برای درمان این وضعیت شامل:
برش: جراح برشی در ناحیه مفصل ایجاد میکند.
اصلاح وضعیت: تاندونهای آسیبدیده ترمیم و مفصل به حالت طبیعی خود بازگردانده میشود.
بستن زخم: زخم با بخیه بسته میشود و ممکن است از آتل برای ثابت نگهداشتن انگشت استفاده شود
جراحی انگشت قفلشده
این حالت زمانی رخ میدهد که تاندونهای انگشت به دلیل التهاب یا آسیب نتوانند به درستی حرکت کنند و باعث قفل یا جمع شدگی انگشتان دست میشود. جراحی برای آزادسازی تاندونها و بهبود عملکرد انگشت ممکن است شامل:
برش: جراح برشی در ناحیه آسیبدیده ایجاد میکند.
آزادسازی تاندون: تاندونهای متصل به استخوانها آزاد میشوند تا حرکت طبیعی انگشت بازگردد.
بستن زخم: زخم با بخیه بسته میشود و ممکن است نیاز به فیزیوتراپی برای بهبود حرکت باشد.
جراحیهای تعویض مفصل
تعویض مفصل انگشت
در مواردی که مفاصل انگشت به شدت آسیب دیده باشند، ممکن است جراحی تعویض مفصل انجام شود. این عمل معمولاً در بیماران مبتلا به آرتروز شدید انجام میشود. مراحل این جراحی شامل:
برش: جراح برشی در ناحیه مفصل ایجاد میکند.
حذف مفصل آسیبدیده: مفصل آسیبدیده از بدن خارج میشود.
جایگزینی با مفصل مصنوعی: یک مفصل مصنوعی به جای مفصل آسیبدیده قرار داده میشود.
بستن زخم: زخم با بخیه بسته میشود و بیمار باید تحت مراقبتهای خاصی قرار گیرد.
جراحیهای زیبایی
جراحیهای اصلاحی زیبایی
این نوع جراحیها به منظور بهبود ظاهر انگشتان انجام میشوند و معمولاً شامل اصلاح نواقص ظاهری هستند. این جراحیها میتوانند شامل:
اصلاح نواقص مادرزادی: برای اصلاح مشکلاتی که از بدو تولد وجود داشته است.
جراحیهای زیبایی: برای بهبود شکل و ظاهر انگشتان، مانند کاهش اندازه انگشتان یا تغییر شکل آنها.
جراحیهای ترمیمی پس از آسیب
جراحیهای بازسازی
در مواردی که آسیبهای شدید به انگشتان وارد شده باشد، جراحیهای بازسازی برای ترمیم ساختارهای آسیبدیده انجام میشود. این نوع جراحیها میتوانند شامل:
بازسازی بافت نرم: برای ترمیم پوست و بافتهای زیرین.
بازسازی استخوان: در مواردی که استخوانها شکسته یا آسیب دیدهاند.
انواع جراحی انگشت دست به نیازهای مختلف بیماران پاسخ میدهند و میتوانند به بهبود عملکرد و کیفیت زندگی آنها کمک کنند. با شناخت دقیق از نوع جراحی و شرایط مربوط به آن، بیماران میتوانند انتظار داشته باشند که چه چیزی در طول فرآیند درمان و بهبودی خواهد گذشت. مشاوره و پیگیریهای پزشکی پس از عمل از اهمیت بالایی برخوردارند و میتوانند به بهبود سریعتر و بهتر عملکرد انگشتان و دست کمک کنند.
فرآیند جراحی انگشت دست
فرآیند جراحی انگشت دست شامل چند مرحله کلیدی است که از مشاوره اولیه تا بهبودی پس از عمل را در بر میگیرد. در این بخش، به تفصیل هر یک از مراحل این فرآیند خواهیم پرداخت.
مراحل قبل از جراحی انگشت دست
مشاوره پزشکی
قبل از هرگونه جراحی، بیمار باید با یک فوق تخصص جراح پلاستیک مشورت کند. این مشاوره شامل بررسی تاریخچه پزشکی، علائم و نشانهها، و انجام معاینات فیزیکی است. پزشک ممکن است سوالاتی درباره سابقه آسیب، درد، و محدودیتهای حرکتی بیمار بپرسد.
آزمایشات تشخیصی
برای ارزیابی دقیقتر وضعیت انگشت، پزشک ممکن است آزمایشات زیر را تجویز کند:
تصویربرداری با اشعه ایکس: برای بررسی شکستگیها یا آسیبهای استخوانی.
ام آر آی (MRI): برای ارزیابی آسیبهای بافت نرم، تاندونها و عصبها.
سونوگرافی: برای بررسی وضعیت تاندونها و عروق خونی.
توضیح فرآیند جراحی
پزشک باید به بیمار توضیح دهد که چه نوع جراحی انجام خواهد شد، مراحل آن، و اهداف جراحی. همچنین، عوارض ممکن و دوره بهبودی نیز باید به بیمار توضیح داده شود.
مراحل انجام جراحی انگشت دست
نوع بیهوشی
جراحی انگشت دست معمولاً تحت بیهوشی موضعی یا عمومی انجام میشود. در بیهوشی موضعی، تنها ناحیه جراحی بیحس میشود، در حالی که در بیهوشی عمومی، بیمار به طور کامل بیهوش میشود. نوع بیهوشی بستگی به نوع جراحی و شرایط بیمار دارد.
انجام جراحی
مراحل جراحی بسته به نوع آن متفاوت است، اما به طور کلی شامل مراحل زیر است:
برش: جراح برشی در ناحیه آسیبدیده ایجاد میکند تا به بافتهای داخلی دسترسی پیدا کند.
ترمیم یا اصلاح: بسته به نوع آسیب، جراح میتواند استخوانها را تنظیم کند، تاندونها را ترمیم کند یا بافتهای آسیبدیده را حذف کند.
بستن زخم: پس از انجام اصلاحات لازم، جراح زخم را با بخیه یا چسبهای پزشکی میبندد.
انتقال به بخش ریکاوری
پس از پایان جراحی، بیمار به بخش ریکاوری منتقل میشود تا تحت نظارت قرار گیرد. در این مرحله، پزشکان و پرستاران علائم حیاتی بیمار را کنترل میکنند و اطمینان حاصل میکنند که بیمار به طور ایمن از بیهوشی خارج شده است.
دوره بهبودی
مراقبتهای اولیه
پس از جراحی، بیمار باید تحت مراقبتهای خاصی قرار گیرد. این مراقبتها شامل:
استراحت: بیمار باید از فعالیتهای سنگین و حرکات ناگهانی پرهیز کند.
استفاده از یخ: برای کاهش ورم و درد، استفاده از یخ بر روی ناحیه جراحی توصیه میشود.
کنترل درد: پزشک ممکن است داروهای مسکن تجویز کند تا درد پس از عمل کنترل شود.
فیزیوتراپی
پس از مدتی، بیمار ممکن است به فیزیوتراپی ارجاع داده شود. فیزیوتراپی شامل تمرینات خاصی است که به بازگرداندن دامنه حرکتی، قدرت و هماهنگی انگشت کمک میکند. این تمرینات میتوانند شامل حرکات کششی، تقویتی و تمرینات عملکردی باشند.
پیگیریهای پزشکی
بیمار باید در جلسات پیگیری با پزشک شرکت کند تا روند بهبودی بررسی شود. در این جلسات، پزشک ممکن است زخم را معاینه کند، بخیهها را بردارد و از بهبودی صحیح اطمینان حاصل کند.
نکات مهم پس از جراحی
مراقبت از زخم: بیمار باید به دقت از زخم جراحی مراقبت کند و هرگونه نشانه عفونت (مانند قرمزی، ورم، یا ترشح) را به پزشک گزارش دهد.
پرهیز از فعالیتهای شدید: بیمار باید از انجام فعالیتهای شدید و حرکات ناگهانی که ممکن است به ناحیه جراحی آسیب برساند، خودداری کند.
رعایت رژیم غذایی مناسب: تغذیه مناسب میتواند به بهبودی سریعتر کمک کند. مصرف مواد مغذی مانند پروتئین، ویتامینها و مواد معدنی برای ترمیم بافتها ضروری است.
فرآیند جراحی انگشت دست شامل مراحل متعددی است که از مشاوره اولیه تا بهبودی پس از عمل را در بر میگیرد. درک این مراحل به بیماران کمک میکند تا انتظار داشته باشند که چه چیزی در طول فرآیند جراحی و دوره بهبودی خواهد گذشت. با رعایت مراقبتهای پس از عمل و پیگیریهای پزشکی، بیماران میتوانند بهبود قابل توجهی در عملکرد انگشتان خود تجربه کنند.
عوارض و خطرات جراحی انگشت
همه جراحیها با خطراتی همراه هستند. عوارض شایع شامل عفونت، خونریزی، درد مزمن و عدم بهبودی مناسب است. همچنین، ممکن است بیمار با مشکلاتی مانند کاهش دامنه حرکتی یا تغییر در احساس در ناحیه جراحی مواجه شود. با این حال، با رعایت نکات پیشگیری و مشاورههای پزشکی، میتوان خطرات را به حداقل رساند.
نتیجهگیری
جراحی انگشت دست میتواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند. این عمل به ویژه در مواردی که آسیب یا بیماری به شدت عملکرد انگشت را مختل کرده باشد، ضروری است. مشاوره و پیگیریهای پزشکی پس از عمل از اهمیت بالایی برخوردارند و میتوانند به بهبود سریعتر و بهتر عملکرد انگشتان کمک کنند. با درک صحیح از فرآیند جراحی و دوره بهبودی، بیماران میتوانند انتظار نتایج مثبت و بهبودی قابل توجهی را داشته باشند.