درمان سرطان| شناخت سرطان ها و درمان آن با جراحی پلاستیک
سرطان یکی از پیچیده‌ترین و چالش‌برانگیزترین بیماری‌ها است که در آن رشد غیرقابل کنترل سلول‌های بدن می‌تواند منجر به ایجاد تومور و گسترش به سایر قسمت‌های بدن شود. درمان سرطان با توجه به نوع و مرحله‌ی آن، می‌تواند شامل روش‌های مختلفی باشد. در این مقاله همراه با دکتر علی پرند فوق تخصص جراح پلاستیک زیبایی و ترمیمی، به بررسی درمان انواع مختلف سرطان‌ها، از جمله سرطان سینه، سرطان ملانوما، سرطان SCC و BCC، خال‌های سرطانی، و سرطان‌های پوستی می‌پردازیم.
سرطان سینه و درمان سرطان
سرطان سینه یکی از شایع‌ترین انواع سرطان‌ها در جهان، به ویژه در زنان است. این نوع سرطان زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های موجود در بافت سینه به طور غیرقابل کنترل رشد کرده و تشکیل تومور می‌دهند. سرطان سینه می‌تواند در نواحی مختلف سینه از جمله غدد شیر (گالاکتوسیت‌ها) یا داکت‌ها (لوله‌های انتقال شیر) شروع شود. در اینجا به انواع مختلف سرطان سینه، علائم، عوامل خطر، روش‌های تشخیص، درمان سرطان و پیش‌آگهی آن پرداخته خواهد شد.
انواع سرطان سینه
سرطان سینه به طور عمده به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
سرطان داکتالی (DCIS – Ductal Carcinoma In Situ):
این نوع سرطان درون داکت‌های شیر شروع می‌شود و به ندرت به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد. DCIS به عنوان یک “سرطان پیشرفته” شناخته می‌شود زیرا هنوز در سطح داکت‌ها محدود است و تهاجمی نیست.
سرطان غددی (IDC – Invasive Ductal Carcinoma):
این نوع شایع‌ترین نوع سرطان سینه است که در داکت‌های شیر شروع می‌شود و سپس به بافت‌های دیگر سینه گسترش می‌یابد. IDC می‌تواند به غدد لنفاوی یا سایر نقاط بدن منتقل شود.
علائم سرطان سینه
علائم سرطان سینه می‌تواند بسته به نوع و محل آن متفاوت باشد، اما برخی از علائم عمومی شامل موارد زیر است:
توده سینه: احساس یک توده سخت یا بدون درد در سینه یا زیر بغل.
تغییرات پوستی: تغییر در ظاهر پوست سینه که ممکن است به صورت پوست پرتقالی (پوست که شبیه به پوست پرتقال شده است) دیده شود.
تغییر در اندازه یا شکل سینه: بزرگتر شدن یا تغییر در شکل سینه که ممکن است در یک یا هر دو سینه مشاهده شود.
خونریزی یا ترشحات از نوک سینه: خونریزی یا ترشح غیرعادی از نوک سینه (به خصوص در صورتی که این ترشح خونین باشد).
درد سینه یا ناحیه اطراف: در برخی موارد، بیمار ممکن است درد یا حساسیت در سینه احساس کند، هرچند که سرطان سینه معمولاً بدون درد است.
عوامل خطر سرطان سینه
برخی از عوامل خطر می‌توانند احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهند. این عوامل شامل موارد زیر است:
جنسیت: زنان بیشتر از مردان به سرطان سینه مبتلا می‌شوند.
سن: سن سرطان سینه یکی از مهم‌ترین چالش‌های بهداشتی در سطح جهان به شمار می‌رود و در ایران نیز به ویژه در میان زنان بالای ۴۵ سال شیوع قابل توجهی دارد.
سابقه خانوادگی: داشتن بستگان نزدیک (مادر، خواهر یا دختر) که به سرطان سینه مبتلا شده‌اند، احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.
هورمون‌ها: قرار گرفتن در معرض هورمون‌های استروژن و پروژسترون (مثلاً از طریق درمان هورمونی جایگزینی یا شروع دوره‌های قاعدگی زودهنگام) می‌تواند خطر سرطان سینه را افزایش دهد.
آسیب‌های ژنتیکی: تغییرات ژنتیکی مانند جهش‌های BRCA1 و BRCA2 که باعث افزایش خطر سرطان سینه و تخمدان می‌شود.
سبک زندگی: مصرف سیگار، مصرف الکل، چاقی، و نداشتن فعالیت بدنی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد.
تشخیص سرطان سینه
تشخیص سرطان سینه معمولاً از طریق معاینات بالینی، آزمایش‌های تصویربرداری و بیوپسی انجام می‌شود. برخی از روش‌های تشخیص سرطان سینه عبارتند از:
ماموگرافی: یکی از رایج‌ترین روش‌های تصویربرداری است که به طور خاص برای شناسایی سرطان سینه در مراحل اولیه طراحی شده است. در ماموگرافی، از اشعه ایکس برای تولید تصاویری از بافت سینه استفاده می‌شود.
اولتراسوند سینه: این روش معمولاً به دنبال ماموگرافی برای بررسی دقیق‌تر توده‌های سینه استفاده می‌شود.
MRI سینه: این روش به ویژه برای بررسی سرطان‌های سینه در زنان با خطر بالا یا کسانی که در حال درمان سرطان سینه هستند مفید است.
بیوپسی: در این روش، قسمتی از تومور یا بافت مشکوک برداشته می‌شود تا زیر میکروسکوپ برای شناسایی سلول‌های سرطانی بررسی شود..
درمان سرطان سینه
درمان سرطان سینه به نوع و مرحله سرطان، وضعیت هورمونی، و ویژگی‌های ژنتیکی سلول‌های سرطانی بستگی دارد. در اینجا به درمان‌های متداول این سرطان و جزئیات هر یک پرداخته می‌شود:
جراحی ترمیمی درمان سرطان سینه
جراحی ترمیمی یکی از درمان‌های اصلی برای سرطان سینه است که شامل برداشتن بافت سرطانی و در برخی موارد برداشتن سینه به طور کامل می‌باشد.
ماستکتومی: در این روش، تمام بافت سینه برداشته می‌شود. این روش در سرطان‌های پیشرفته‌تر یا زمانی که سرطان به بخش‌های وسیع‌تری از سینه گسترش یافته باشد، استفاده می‌شود.
لامپکتومی: در این روش فقط تومور سرطانی و قسمتی از بافت سالم اطراف آن برداشته می‌شود. این روش معمولاً برای سرطان‌های اولیه که به نواحی دیگر سینه گسترش نیافته‌اند، مناسب است.
شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی با استفاده از داروهای قوی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در سراسر بدن انجام می‌شود. شیمی‌درمانی می‌تواند پیش از جراحی برای کوچک کردن تومور (شیمی‌درمانی نئوآدجوانت) یا پس از آن برای جلوگیری از بازگشت سرطان (شیمی‌درمانی آدجوانت) انجام شود.
شیمی‌درمانی در مراحل پیشرفته: در صورتی که سرطان به سایر نقاط بدن گسترش یافته باشد، شیمی‌درمانی می‌تواند به کاهش حجم تومور و کنترل گسترش آن کمک کند.
درمان هورمونی
سرطان‌های سینه که به هورمون‌های استروژن و پروژسترون وابسته هستند، با درمان‌های هورمونی قابل درمان هستند. این درمان‌ها شامل داروهایی مانند تاموکسیفن و مهارکننده‌های آروماتاز هستند که مانع از اثرگذاری هورمون‌ها بر سلول‌های سرطانی می‌شوند.
پرتودرمانی
در این روش از پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. پرتودرمانی معمولاً پس از جراحی برای از بین بردن هر گونه سلول سرطانی باقی‌مانده استفاده می‌شود.
پرتودرمانی خارجی: پرتوها از یک دستگاه خارجی به محل تومور تابانده می‌شوند.
پرتودرمانی داخلی (براکی‌تراپی): در این روش منبع پرتوی رادیواکتیو به طور مستقیم در نزدیکی تومور قرار داده می‌شود.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی به تقویت و تحریک سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول‌های سرطانی کمک می‌کند. این درمان معمولاً در مراحل پیشرفته سرطان سینه و در صورتی که سرطان به درمان‌های سنتی پاسخ ندهد، استفاده می‌شود.
سرطان ملانوما و درمان سرطان
ملانوما نوعی سرطان پوست است که از سلول‌های تولیدکننده رنگدانه به نام ملانوسیت‌ها شروع می‌شود. ملانوسیت‌ها مسئول تولید ملانین هستند که رنگ پوست را تعیین می‌کند. ملانوما می‌تواند در هر نقطه از بدن که ملانوسیت‌ها وجود دارند، ایجاد شود، اما بیشتر در پوست دیده می‌شود. این نوع سرطان می‌تواند به سرعت به سایر قسمت‌های بدن متاستاز دهد و به همین دلیل یکی از خطرناک‌ترین انواع سرطان پوست محسوب می‌شود.
علائم ملانوما
علائم ملانوما ممکن است شامل تغییرات در ظاهر خال‌های موجود یا ظهور خال‌های جدید با ویژگی‌های غیرعادی باشد. برخی از نشانه‌های هشداردهنده شامل موارد زیر هستند:
عدم تقارن: یک نیمه خال با نیمه دیگر متفاوت است.
حاشیه‌های نامنظم: لبه‌های خال نامنظم، دندانه‌دار یا محو هستند.
تغییر رنگ: رنگ خال یکنواخت نیست و ممکن است سایه‌های مختلفی از قهوه‌ای، سیاه، قرمز، سفید یا آبی داشته باشد.
قطر: خال بزرگتر از ۶ میلی‌متر (اندازه پاک‌کن مداد) است.
تکامل: خال تغییر می‌کند، مثلاً در اندازه، شکل یا رنگ.
عوامل خطر
عوامل خطر برای ملانوما شامل موارد زیر است:
قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV): از خورشید یا دستگاه‌های برنزه‌کننده.
پوست روشن: افرادی که پوست روشن دارند و به راحتی دچار آفتاب‌سوختگی می‌شوند.
سابقه خانوادگی: داشتن سابقه خانوادگی ملانوما.
تعداد زیاد خال: داشتن تعداد زیادی خال یا خال‌های غیرعادی.
سیستم ایمنی ضعیف: افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به بهبود نتایج و افزایش شانس بقا کمک کند. بنابراین، توجه به تغییرات پوستی و مراجعه به پزشک در صورت مشاهده علائم مشکوک بسیار مهم است.
روش‌های درمان ملانوما
ملانوما نوعی سرطان است که از سلول‌های تولیدکننده رنگدانه (ملانوسیت‌ها) در پوست شروع می‌شود. این نوع سرطان به دلیل سرعت گسترش بالا، نیاز به درمان سرطان سریع و مؤثر دارد.
جراحی: در ملانوما، جراحی برای برداشتن تومور سرطانی و نواحی اطراف آن انجام می‌شود. در صورتی که ملانوما به سایر غدد لنفاوی گسترش یافته باشد، آن‌ها نیز ممکن است برداشته شوند.
برداشتن غدد لنفاوی: اگر سرطان به غدد لنفاوی نزدیک پوست گسترش یافته باشد، این غدد نیز به طور جراحی برداشته می‌شوند.
شیمی‌درمانی: شیمی‌درمانی ممکن است برای درمان ملانوماهای پیشرفته یا متاستاتیک استفاده شود. این داروها به صورت تزریقی یا خوراکی به بدن وارد می‌شوند تا سلول‌های سرطانی را از بین ببرند.
ایمونوتراپی: ایمونوتراپی یکی از روش‌های درمانی مؤثر در ملانوما است که از داروهایی مانند ایپلیموماپ و نیوولوماب برای تحریک سیستم ایمنی به منظور حمله به سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند.
درمان هدفمند: ملانوماهای دارای جهش‌های خاص در ژن‌های BRAF و MEK معمولاً با داروهایی که بر روی این جهش‌ها هدف قرار می‌گیرند، درمان می‌شوند.
پرتودرمانی: پرتودرمانی در صورتی که جراحی امکان‌پذیر نباشد یا در ملانوماهای متاستاتیک استفاده می‌شود.
سرطان SCC و BCC و درمان سرطان
سرطان سلول‌های اسکواوموس (SCC) و سرطان سلول‌های بازال (BCC) دو نوع از رایج‌ترین سرطان‌های پوستی هستند که معمولاً در اثر قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض نور خورشید ایجاد می‌شوند.
سرطان سلول‌های اسکواوموس (SCC)
این نوع سرطان در سلول‌های سطحی پوست (سلول‌های اسکواوموس) ایجاد می‌شود و می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد.
درمان سرطان SCC:
جراحی: معمولاً اولین روش درمانی برای سرطان SCCاست که در آن بافت سرطانی به طور کامل برداشته می‌شود.
پرتو درمانی: در صورت عدم امکان جراحی یا در مراحل پیشرفته، از پرتو درمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.
درمان‌های موضعی: داروهایی مانند کرم‌ها یا ژل‌ها ممکن است برای درمان SCCهای سطحی یا غیرتهاجمی استفاده شوند.
سرطان سلول‌های بازال (BCC)
این نوع سرطان اغلب در نواحی که بیشترین تماس با نور خورشید دارند، مانند صورت، گردن و دست‌ها، ایجاد می‌شود و معمولاً به کندی رشد می‌کند.
درمان سرطان BCC:
جراحی: جراحی برای برداشتن تومورهای BCC معمولاً موفقیت‌آمیز است.
پرتو درمانی: در مواردی که دسترسی به تومور دشوار باشد یا بیمار قادر به جراحی نباشد، پرتو درمانی گزینه مناسبی است.
درمان‌های موضعی: داروهایی مانند ۵-Fluorouracil (5-FU) یا ایزوتریتینوئین موضعی برای درمان BCCهای سطحی استفاده می‌شوند.
نقش پزشک فوق تخصص جراح پلاستیک در درمان سرطان
پزشک فوق تخصص جراح پلاستیک نقش مهمی در درمان سرطان و مدیریت بیماران مبتلا، به ویژه در زمینه بازسازی و ترمیم بافت‌ها پس از جراحی‌های سرطان، ایفا می‌کند. این نقش شامل چندین جنبه مهم است که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم:
بازسازی پس از جراحی سرطان
یکی از اصلی‌ترین وظایف جراح پلاستیک در درمان سرطان، بازسازی بافت‌ها و اندام‌هایی است که به دلیل جراحی‌های سرطان برداشته شده‌اند. این بازسازی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
بازسازی پستان: پس از ماستکتومی (برداشتن پستان) در بیماران مبتلا به سرطان پستان، جراح پلاستیک می‌تواند با استفاده از ایمپلنت‌ها یا بافت‌های بدن بیمار (مانند فلپ‌های عضلانی) پستان را بازسازی کند.
بازسازی صورت و گردن: در مواردی که سرطان‌های سر و گردن نیاز به جراحی‌های گسترده دارند، جراح پلاستیک می‌تواند با استفاده از تکنیک‌های میکروسرجری و فلپ‌های آزاد، بافت‌های صورت و گردن را بازسازی کند.
بازسازی اندام‌ها: در مواردی که سرطان‌های پوستی یا استخوانی نیاز به برداشتن بخش‌هایی از اندام‌ها دارند، جراح پلاستیک می‌تواند با استفاده از تکنیک‌های مختلف، اندام‌ها را بازسازی و ترمیم کند.
نتیجه‌گیری
درمان سرطان به عوامل مختلفی مانند نوع، مرحله و محل سرطان بستگی دارد. روش‌های درمانی معمولاً شامل جراحی، شیمی‌درمانی، پرتو درمانی، درمان‌های هدفمند، و ایمونوتراپی هستند. پیشرفت‌های پزشکی در زمینه درمان سرطان به افراد مبتلا کمک کرده است تا بهبودی بیشتری را تجربه کنند. شناخت علائم، مراجعه به موقع به پزشک و تشخیص زودهنگام می‌تواند در بهبود نتایج درمان نقش مهمی داشته باشد.
