6 نوع سرطان دهان| علت و تشخیص| انواع درمان سرطان
سرطان دهان یکی از انواع رایج سرطان‌های سر و گردن است که می‌تواند با تأثیرات شدید بر کیفیت زندگی بیماران، چالش‌های زیادی را در زمینه درمان و بازسازی ایجاد کند. این نوع سرطان معمولاً در نواحی مختلف دهان مانند زبان، لثه‌ها، سقف دهان، و کف دهان ظاهر می‌شود. درمان سرطان دهان به طور معمول شامل ترکیبی از جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و مراقبتهای بعد از درمان است.
در جراحی سرطان دهان، یکی از مهم‌ترین جنبه‌ها، بازسازی نواحی آسیب‌دیده از جراحی است. پزشک فوق تخصص جراح پلاستیک در این حوزه به ویژه در بازسازی ساختارهای از دست رفته، بازگرداندن عملکردهای دهانی و زیبایی صورت نقش حیاتی دارد. در این مقاله همراه با دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک زیبایی و ترمیمی، ما به بررسی انواع سرطان‌های دهان، روش‌های درمانی مختلف، و نقش جراحی پلاستیک در درمان این نوع سرطان‌ها می‌پردازیم.
بررسی انواع سرطان‌های دهان
سرطان دهان مجموعه‌ای از انواع بدخیمی‌ها است که می‌تواند در بخش‌های مختلف دهان، از جمله لب‌ها، زبان، لثه‌ها، سقف و کف دهان، ایجاد شود. در اینجا به بررسی انواع مختلف سرطان‌های دهان پرداخته‌ایم:
1. کارسینومای سلول سنگفرشی (Squamous Cell Carcinoma)
سرطان scc سرطان شایع‌ترین نوع سرطان دهان است که از سلول‌های سنگفرشی که سطح دهان را می‌پوشانند، شروع می‌شود. کارسینومای سلول سنگفرشی می‌تواند در هر قسمتی از دهان از جمله زبان، لثه‌ها و لب‌ها رخ دهد. این نوع سرطان به دلیل ارتباط مستقیم با عواملی همچون مصرف دخانیات، الکل و عفونت با ویروس HPV، خطر بالایی دارد. تشخیص زودهنگام این نوع سرطان بسیار مهم است زیرا درمان به موقع می‌تواند به بهبود نتایج درمان کمک کند.
2. کارسینومای ورکوس (Verrucous Carcinoma)
این نوع سرطان نوعی کم‌خطرتر از کارسینومای سلول سنگفرشی است که به صورت زخم‌های شبیه به زگیل ظاهر می‌شود. اغلب این نوع سرطان در افرادی که از دخانیات استفاده می‌کنند، دیده می‌شود. با این حال، این سرطان به دلیل رشد کندتری که دارد، پیش‌آگهی بهتری نسبت به کارسینومای سلول سنگفرشی دارد.
3. ملانوما (Melanoma)
ملانوما نوعی سرطان است که از سلول‌های رنگدانه‌ای بدن (ملانوسیت‌ها) در بافت‌های مخاطی دهان شروع می‌شود. ملانوما در دهان نادر است اما یکی از انواع سرطان‌هایی است که تهاجمی‌تر بوده و معمولاً در مراحل پیشرفته‌تر تشخیص داده می‌شود. درمان ملانوما می‌تواند چالش‌برانگیز باشد و نیاز به تشخیص زودهنگام دارد.
4. سرطان غدد بزاقی (Salivary Gland Cancer)
سرطان غدد بزاقی ممکن است در هر یک از غدد بزاقی دهان، شامل غدد بزرگ مانند پاروتید و زیرزبانی، یا غدد کوچکتر در دهان رخ دهد. این نوع سرطان‌ها به نسبت نادرند، اما ممکن است از تومورهای خوش‌خیم تا تومورهای تهاجمی متغیر باشند. نوع و درجه سرطان تأثیر زیادی بر روش‌های درمان و پیش‌آگهی دارد.
5. سارکومای دهان (Oral Sarcoma)
سارکومای دهان شامل سرطان‌هایی است که از بافت‌های حمایتی در دهان، مانند استخوان فک یا بافت‌های نرم، آغاز می‌شوند. این نوع سرطان‌ها نسبت به انواع دیگر کمیاب‌تر هستند، اما در صورت بروز، می‌توانند چالش‌های درمانی قابل توجهی ایجاد کنند.
6. لنفومای دهان (Oral Lymphoma)
لنفومای دهان معمولاً به عنوان یک توده در دهان یا گلو ظاهر می‌شود و ممکن است به غدد لنفاوی گردن نیز گسترش یابد. این نوع سرطان معمولاً به صورت لنفومای غیرهوچکینی مشاهده می‌شود و درمان آن اغلب شامل شیمی درمانی و در برخی موارد رادیوتراپی است.
سرطان دهان می‌توانند در انواع مختلفی ظاهر شوند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. شناخت این انواع سرطان و آگاهی از علائم اولیه می‌تواند به شناسایی زودهنگام و درمان مؤثر آن‌ها کمک کند. از جمله علائم شایع این سرطان‌ها می‌توان به زخم‌های غیرقابل درمان، توده‌ها یا دردهای مداوم در دهان اشاره کرد. رعایت موارد پیشگیرانه و انجام معاینات منظم دندان‌پزشکی نقش مهمی در پیشگیری و تشخیص زودهنگام این سرطان‌ها ایفا می‌کند.
علائم و تشخیص سرطان‌های دهان
سرطان دهان ممکن است علائم اولیه‌ای مانند زخم‌های مداوم، خونریزی، درد در ناحیه دهان، تغییر در صدا، و مشکل در بلع ایجاد کنند. متاسفانه، بسیاری از این علائم مشابه مشکلات دهانی عادی هستند و در مراحل ابتدایی تشخیص این سرطان‌ها دشوار است.
تشخیص سرطان دهان
تشخیص این سرطان‌ها معمولاً از طریق معاینه بالینی، بیوپسی، و تصویربرداری‌های پیشرفته مانند سی تی اسکن، MRI و پانورامیک دندان‌پزشکی انجام می‌شود. بیوپسی از بافت مشکوک به پزشک کمک می‌کند تا نوع سرطان و مرحله آن را تعیین کند. تصویربرداری‌ها نیز برای ارزیابی میزان گسترش سرطان و درگیری با غدد لنفاوی و ساختارهای نزدیک مورد استفاده قرار می‌گیرند.
روش‌های درمانی سرطان دهان
درمان سرطان دهان بسته به نوع، اندازه، و مرحله سرطان متفاوت است. درمان‌های اصلی شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و ترکیب این روش‌ها هستند.
جراحی سرطان دهان
جراحی معمول‌ترین روش درمانی برای سرطان دهان است، که به‌طور کلی شامل برداشتن تومور سرطانی و بافت‌های اطراف آن می‌شود. این جراحی ترمیمی می‌تواند شامل برداشتن قسمتی از زبان، لثه، یا سایر ساختارهای دهانی باشد. در بسیاری از موارد، برای جلوگیری از گسترش سرطان به غدد لنفاوی، این غدد نیز برداشته می‌شوند.
پرتودرمانی
پرتودرمانی برای کوچک کردن تومورها قبل از جراحی و یا از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده بعد از جراحی استفاده می‌شود. این روش همچنین برای بیمارانی که جراحی برای آن‌ها امکان‌پذیر نیست، یا سرطان آن‌ها به مراحل پیشرفته رسیده است، مناسب است.
شیمی‌درمانی
شیمی‌درمانی اغلب برای درمان سرطان‌های پیشرفته یا سرطان‌هایی که به سایر قسمت‌های بدن متاستاز داده‌اند، به کار می‌رود. این درمان با هدف از بین بردن سلول‌های سرطانی از طریق داروهای شیمیایی انجام می‌شود.
جراحی فوق تخصصی پلاستیک در درمان سرطان دهان
یکی از جنبه‌های مهم در درمان سرطان دهان، بازسازی نواحی از دست رفته است. جراحی پلاستیک فوق تخصصی به بازسازی ساختارهای دهان، صورت و گردن کمک می‌کند. این جراحی‌ها می‌توانند شامل بازسازی لثه‌ها، زبان، سقف دهان و دیگر نواحی آسیب‌دیده باشد.
روش‌های جراحی بازسازی
بازسازی دهان پس از جراحی سرطان معمولاً شامل پیوند پوست، عضلات و بافت‌های دیگر از نواحی دیگر بدن بیمار است. یکی از رایج‌ترین روش‌ها، پیوند میکروسرجری است که در آن از میکروسکوپ‌های خاص برای پیوند عروق خونی و بافت‌های دیگر استفاده می‌شود تا از تغذیه و حیات بافت پیوندی اطمینان حاصل شود.
پیوند پوست و بافت‌های نرم
در جراحی پلاستیک، پیوند پوست و بافت‌های نرم مانند عضلات و عصب ها از مناطق دیگر بدن (مانند ساق پا یا شکم) برای بازسازی دهان و صورت انجام می‌شود. این پیوندها به‌طور خاص برای بازسازی زبان، لثه‌ها، و سقف دهان که در اثر جراحی‌های سرطان از بین رفته‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نتایج و چالش‌های جراحی بازسازی
یکی از بزرگترین چالش‌ها در جراحی‌های بازسازی سرطان دهان، حفظ ظاهر طبیعی و عملکرد دهان است. این جراحی‌ها می‌توانند مشکلاتی در بلع، صحبت کردن، و تنفس ایجاد کنند، بنابراین جراحان پلاستیک با دقت تمام در تلاشند تا با استفاده از روش‌های نوین، نتایج بهتری به دست آورند.
پیشگیری و توصیه‌ها
پیشگیری از سرطان دهان بسیار مهم است زیرا می‌تواند از وقوع بسیاری از موارد سرطان جلوگیری کند و به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک کند. در اینجا به برخی از توصیه‌ها و روش‌های پیشگیری از سرطان دهان می‌پردازیم:
اجتناب از استفاده از دخانیات و الکل
استفاده از دخانیات، چه در قالب سیگار و چه به صورت تنباکوی جویدنی، یکی از مهم‌ترین علل ایجاد سرطان دهان است. ترک دخانیات به طور قابل توجهی می‌تواند خطر ابتلا به این نوع سرطان را کاهش دهد. همچنین مصرف الکل نیز با افزایش خطر سرطان دهان مرتبط است و محدود کردن مصرف آن می‌تواند در کاهش این خطر موثر باشد American Cancer Society.
واکسیناسیون در برابر HPV
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یکی از عوامل خطر برای سرطان‌های دهانی و حلقی است. واکسیناسیون در برابر HPV می‌تواند خطر ابتلا به این نوع از سرطان را کاهش دهد. تشویق به واکسیناسیون در سنین جوانی، بخش مهمی از پیشگیری است.
رعایت بهداشت دهان و دندان
حفظ بهداشت دهان و دندان از طریق مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم می‌تواند به کاهش خطر سرطان دهان کمک کند. به علاوه، استفاده منظم از دهانشویه‌های ضد باکتری و مراجعه به دندانپزشک برای کنترل‌های دوره‌ای نیز مؤثر است.
اجتناب از قرار گرفتن در معرض طولانی مدت نور خورشید
قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور مستقیم خورشید می‌تواند خطر بروز سرطان دهان را افزایش دهد، به ویژه در نواحی لب‌ها. استفاده از کرم‌های ضد آفتاب مناسب و لب‌بال‌ها حاوی SPF توصیه می‌شود تا از آسیب‌های ناشی از نور خورشید جلوگیری کند.
حفظ رژیم غذایی سالم و وزن مناسب
ایجاد یک رژیم غذایی متعادل که شامل میوه‌ها و سبزیجات است می‌تواند به کاهش خطر سرطان دهان کمک کند. این نوع تغذیه با تقویت سیستم ایمنی و حمایت از سلول‌های سالم در مبارزه با سرطان مؤثر است.
پیشگیری از سرطان دهان به وسیله تغییرات ساده در سبک زندگی و رعایت برخی نکات بهداشتی، می‌تواند تأثیر بزرگی بر کاهش خطر این بیماری داشته باشد. شناخت و رعایت این توصیه‌ها می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و جلوگیری از وقوع بیماری‌های جدی کمک کند.
نتیجه‌گیری
سرطان دهان، با وجود درمان‌های مختلف، هنوز هم به عنوان یک بیماری چالش‌برانگیز شناخته می‌شوند. جراحی‌های پلاستیک و بازسازی در این زمینه نقش حیاتی دارند و می‌توانند به بیماران کمک کنند تا علاوه بر درمان سرطان، به بازگشت به زندگی طبیعی خود ادامه دهند. توجه به درمان‌های نوین، همراه با مراقبتهای پزشکی و روانی پس از جراحی، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.
