اسکار آتروفیک| اسکار فرو رفته| علت، تشخیص و انواع درمان ها
اسکار آتروفیک (اسکار فرو رفته) نوعی از اسکارها هستند که زمانی که بافت پوست پس از آسیب یا التهاب، به طور ناکافی کلاژن تولید کند، ایجاد می‌شوند. این نوع اسکارها به‌طور معمول در اثر آکنه، جراحات، سوختگی‌ها یا سایر آسیب‌های پوستی ایجاد می‌شوند و به‌ویژه در نواحی صورت می‌توانند تأثیرات زیادی بر ظاهر و اعتماد به نفس فرد بگذارند.
برخلاف اسکارهای هیپرتروفیک که در آن‌ها پوست به‌طور غیرمعمولی رشد می‌کند و به سمت بیرون برآمده می‌شود، اسکار آتروفیک به‌صورت گودال‌ها یا حفره‌هایی در سطح پوست ظاهر می‌شوند .در این مقاله همراه با دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک زیبایی و ترمیمی، به بررسی کامل اسکار آتروفیک از جمله علت‌ها، انواع، نحوه درمان، روش‌های پیشگیری و مراقبت‌های بعد از درمان پرداخته خواهد شد.
علت و دلایل بروز اسکار آتروفیک (اسکار فرو رفته)
اسکار آتروفیک (اسکار فرو رفته) معمولاً در اثر التهابات و آسیب‌های شدید به پوست ایجاد می‌شوند که باعث می‌شود فرآیند ترمیم پوست به‌طور ناکامل انجام گیرد. به‌طور خاص، تولید کلاژن در محل آسیب دچار نقص می‌شود و به جای ترمیم کامل پوست، فرورفتگی‌ها یا حفره‌هایی در سطح پوست باقی می‌ماند.
علت عمده بروز اسکار آتروفیک عبارتند از:
آکنه (جوش‌ها): یکی از شایع‌ترین علل بروز اسکار آتروفیک، آکنه است. زمانی که جوش‌ها به‌ویژه جوش‌های شدید و التهابی درمان نشوند، می‌توانند باعث آسیب به لایه‌های عمیق‌تر پوست شوند و اسکارهای فرورفته ایجاد کنند.
جراحات و آسیب‌های پوستی: جراحات ناشی از بریدگی‌ها، ضربه‌ها، و حتی سوختگی‌ها نیز می‌توانند موجب ایجاد اسکار آتروفیک (اسکار فرو رفته) شوند. آسیب‌های پوستی زمانی که به لایه‌های عمقی پوست برسند و به‌طور صحیح ترمیم نشوند، منجر به ایجاد حفره‌هایی در سطح پوست می‌شوند.
پوسیدگی پوست و بیماری‌های پوستی: برخی بیماری‌های پوستی مانند روزاسه، درماتیت یا برخی عفونت‌ها نیز می‌توانند موجب آسیب به پوست شده و در نهایت منجر به اسکار آتروفیک شوند.
مداخلات جراحی یا پزشکی: برخی از مداخلات جراحی مانند درمان‌های لیزری یا بریدگی‌های بزرگ در پوست صورت می‌توانند موجب ایجاد اسکار آتروفیک شوند، اگرچه این موارد نادر هستند.
انواع اسکار آتروفیک (اسکار فرو رفته)
اسکار آتروفیک (اسکار فرو رفته) به‌طور کلی به سه نوع اصلی تقسیم می‌شوند، که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و نیازمند درمان‌های متفاوتی هستند.
اسکارهای Ice Pick: این نوع اسکارها بسیار عمیق و باریک هستند و به‌شکل سوراخ‌های کوچک در پوست دیده می‌شوند. به‌طور معمول، این اسکارها ناشی از آکنه‌های شدید و التهابی هستند که به لایه‌های عمیق پوست آسیب می‌زنند. عمق و شدت این نوع اسکارها باعث می‌شود که درمان آن‌ها سخت‌تر از دیگر انواع اسکار باشد.
اسکارهای Boxcar: اسکارهای Boxcar به‌طور معمول بزرگ‌تر و سطحی‌تر از اسکارهای Ice Pick هستند، اما همچنان فرورفتگی‌های قابل توجهی را در سطح پوست ایجاد می‌کنند. این اسکارها به‌طور معمول دارای حاشیه‌های صاف و تیز هستند که باعث ایجاد ظاهری شبیه به “جعبه” در نواحی آسیب‌دیده می‌شود.
اسکارهای Rolling: اسکارهای Rolling به‌طور معمول عمیق‌تر و با سطحی نرم‌تر و غیرمعمولی از نواحی اطراف خود هستند. این نوع اسکارها معمولاً به دلیل چسبندگی‌های زیرپوستی ناشی از بافت‌های زخمی به‌وجود می‌آیند و باعث ایجاد نواحی نرم و متموج در پوست می‌شوند.
درمان‌های مختلف اسکار آتروفیک (اسکار فرو رفته)
درمان اسکار آتروفیک (اسکار فرو رفته) به‌طور کلی به دو دسته عمده تقسیم می‌شود: درمان‌های غیرجراحی و جراحی.
درمان‌های غیرجراحی
لیزر درمانی (Laser Therapy): یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای درمان اسکار آتروفیک استفاده از لیزر است. لیزرهای CO2 فرکشنال و لیزرهای Erbium می‌توانند به‌طور مؤثری بافت آسیب‌دیده را هدف قرار داده و به بهبود تولید کلاژن و بافت پوست کمک کنند.
مزایا:
تحریک تولید کلاژن و بهبود بافت پوست
درمان کم‌تهاجمی و سریع
نیاز به زمان بهبودی کوتاه
معایب:
نیاز به جلسات متعدد
هزینه نسبتاً بالا
میکرونیدلینگ (Microneedling): در این روش، از سوزن‌های ریز برای ایجاد سوراخ‌های ریز در سطح پوست استفاده می‌شود تا فرآیند ترمیم و تولید کلاژن تحریک شود. این روش به‌ویژه برای اسکار آتروفیک (اسکار فرو رفته) کوچک و متوسط مؤثر است.
مزایا:
بدون استفاده از لیزر یا مواد شیمیایی
دوره بهبودی کوتاه
معایب:
نیاز به جلسات متعدد
ممکن است در برخی افراد موجب تحریک یا التهاب شود
پیلینگ شیمیایی (Chemical Peeling): در این روش از مواد شیمیایی خاص برای لایه‌برداری پوست استفاده می‌شود تا لایه‌های آسیب‌دیده پوست برداشته شده و پوست جدید و سالم‌تر جایگزین آن شود.
مزایا:
کاهش رنگ‌دانه‌های پوست و اسکارهای سطحی
بهبود ظاهری پوست
معایب:
دوره بهبودی طولانی
نیاز به مراقبت‌های ویژه بعد از درمان
کرم‌ها و درمان‌های موضعی: برخی کرم‌ها و درمان‌های موضعی مانند رتینوئیدها، ویتامین C، و اسید هیالورونیک می‌توانند در درمان اسکار آتروفیک (اسکار فرو رفته) مفید باشند. این محصولات به‌طور خاص برای بهبود ظاهر سطح پوست و افزایش تولید کلاژن طراحی شده‌اند.
مزایا:
استفاده راحت و آسان
هزینه پایین‌تر نسبت به روش‌های دیگر
معایب:
معمولاً برای اسکارهای عمیق‌تر تأثیر کمتری دارند
ممکن است نتایج طولانی‌مدت نیاز داشته باشد
درمان‌های جراحی اسکار آتروفیک ( اسکار های فرو رفته )
جراحی Punch Excision: در این روش، اسکار آتروفیک با استفاده از ابزاری به نام “Punch” بریده می‌شوند و محل آسیب‌دیده به‌وسیله پیوند پوست از ناحیه سالم‌تر ترمیم می‌شود.
مزایا:
مناسب برای اسکارهای عمیق و مقاوم
نتایج دائمی و مؤثر
معایب:
نیاز به مراقبت‌های بعد از عمل
ممکن است جای زخم جدیدی ایجاد شود
Subcision (جراحی زیرجلدی): در این روش، از سوزن‌های خاص برای آزادسازی بافت‌های زیرپوستی که باعث ایجاد اسکار شده‌اند، استفاده می‌شود. این تکنیک به‌ویژه برای اسکار آتروفیک (اسکار فرو رفته) مناسب است.
مزایا:
روش کم‌تهاجمی
نتایج سریع و مؤثر
معایب:
ممکن است برای برخی اسکارهای بسیار عمیق مؤثر نباشد
مراقبت‌های پس از درمان اسکارهای آتروفیک
مراقبت‌های مناسب پس از درمان نقش حیاتی در حصول نتایج مطلوب دارند. برخی از این مراقبت‌ها عبارتند از:
استفاده از ضدآفتاب: پوست پس از درمان حساس‌تر خواهد شد و استفاده از ضدآفتاب مناسب می‌تواند از آسیب‌های ناشی از تابش مستقیم نور خورشید جلوگیری کند.
اجتناب از لمس پوست: دست زدن به نواحی درمان‌شده می‌تواند باعث ایجاد عفونت و آسیب بیشتر شود.
رعایت بهداشت پوست: شست‌وشوی منظم صورت و استفاده از محصولات ترمیم‌کننده پوست به بهبود هرچه سریعتر کمک خواهد کرد.
جراحی با تیغ الماس یکی از روش‌های پیشرفته و دقیق در درمان اسکار آتروفیک (اسکار فرو رفته) است که در آن از یک تیغ خاص به نام “الماس” برای اصلاح و بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده پوست استفاده می‌شود. این روش بیشتر در مواردی که اسکارهای آتروفیک (فرورفته) به‌طور عمده و عمیق در پوست به وجود آمده‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرد و هدف آن ترمیم دقیق و مؤثر بافت‌های آسیب‌دیده است.
جراحی با تیغ الماس: معرفی و نحوه انجام
جراحی با تیغ الماس به‌طور خاص برای درمان اسکار آتروفیک (اسکار فرو رفته) که به‌طور معمول به صورت گودال‌های عمیق یا حفره‌ای در پوست ظاهر می‌شوند، به‌کار می‌رود. در این روش، از تیغ‌هایی با لبه‌های بسیار تیز و دقیق که شبیه به لبه‌های الماس طراحی شده‌اند، استفاده می‌شود تا بتوان به‌طور دقیق اسکارها را اصلاح کرد.
آماده‌سازی ناحیه جراحی: ابتدا، ناحیه اسکار به‌طور کامل ضدعفونی شده و ممکن است از یک کرم بی‌حس‌کننده موضعی یا تزریق بی‌حسی موضعی برای کاهش درد استفاده شود.
استفاده از تیغ الماس: پس از آماده‌سازی، پزشک از تیغ الماس برای بریدن و تراشیدن اسکارها و بافت‌های آسیب‌دیده استفاده می‌کند. این تیغ‌ها به‌طور خاص طراحی شده‌اند تا دقت بالایی در ترمیم اسکار داشته باشند و پوست در حین جراحی آسیب کمتری ببیند.
ترمیم پوست: پس از برداشتن اسکار و اصلاح بافت‌های آسیب‌دیده، پوست معمولاً به‌وسیله بخیه‌های ظریف یا تکنیک‌های دیگری مثل پیوند پوست ترمیم می‌شود. این مرحله به‌ویژه در اسکارهای بزرگ یا عمیق بسیار مهم است.
مزایای جراحی با تیغ الماس در درمان اسکار آتروفیک
این روش دارای چندین مزیت است که آن را به گزینه‌ای جذاب برای درمان اسکار آتروفیک (اسکار فرو رفته) تبدیل کرده است. مهم‌ترین مزایای جراحی با تیغ الماس عبارتند از:
دقت بالا و کم‌ترین آسیب به بافت‌های سالم: تیغ الماس به‌دلیل طراحی خاص خود می‌تواند با دقت بالایی بافت‌های آسیب‌دیده را برش دهد و در عین حال از آسیب به بافت‌های سالم جلوگیری کند. این ویژگی باعث می‌شود که میزان عوارض جانبی پس از عمل کاهش یابد و فرآیند بهبودی تسریع یابد.
مناسب برای اسکارهای عمیق: این روش به‌ویژه برای درمان اسکار آتروفیک (اسکار فرو رفته) عمیق و مقاوم که با روش‌های دیگر قابل درمان نیستند، مؤثر است. تیغ الماس می‌تواند اسکارهایی را که به‌طور معمول سخت به‌نظر می‌آیند، با دقت و کارآیی درمان کند.
بازیابی سریعتر پوست: از آنجا که این روش کم‌تهاجمی است و آسیب کمتری به پوست وارد می‌آورد، معمولاً زمان بهبودی کوتاه‌تر و نتیجه‌ی بهتری نسبت به سایر روش‌های جراحی خواهد داشت.
محدود کردن جای زخم: به‌دلیل دقت بالای تیغ الماس، احتمال باقی ماندن جای زخم در ناحیه درمان شده نسبت به سایر روش‌ها کمتر است. همچنین، اسکارهای درمان‌شده اغلب به‌طور طبیعی با پوست اطراف خود یکپارچه می‌شوند.
مراحل بهبودی و مراقبت‌های پس از جراحی با تیغ الماس
پس از جراحی با تیغ الماس، مراقبت‌های صحیح و پیگیری‌های پزشکی از اهمیت بالایی برخوردار است تا از بهبودی سریع و بدون عوارض اطمینان حاصل شود. مراقبت‌های معمول شامل موارد زیر است:
استراحت و اجتناب از فعالیت‌های شدید: در روزهای اول پس از جراحی، بهتر است از فعالیت‌های شدید فیزیکی اجتناب کرده و پوست صورت را در معرض فشار یا ضربه قرار ندهید.
مراقبت از ناحیه جراحی: ناحیه جراحی باید تمیز و ضدعفونی شده نگه‌داشته شود. ممکن است پزشک توصیه کند که از کرم‌ها یا پمادهای ترمیم‌کننده برای تسریع فرآیند بهبودی استفاده کنید.
استفاده از ضدآفتاب: پوست پس از جراحی حساس‌تر از همیشه خواهد بود. استفاده از ضدآفتاب مناسب با SPF بالا به محافظت از پوست در برابر نور خورشید و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر کمک خواهد کرد.
مراجعه به پزشک برای پیگیری: معمولاً نیاز است که در چند نوبت بعد از جراحی به پزشک مراجعه کنید تا روند بهبودی بررسی شود و در صورت لزوم درمان‌های تکمیلی انجام گیرد.
معایب و محدودیت‌های جراحی با تیغ الماس
در حالی که جراحی با تیغ الماس مزایای زیادی دارد، اما معایب و محدودیت‌هایی نیز وجود دارد که باید در نظر گرفته شوند:
نیاز به مهارت بالا و تجربه پزشک: این روش به‌دلیل دقت بالای مورد نیاز، باید توسط پزشک فوق تخصص جراح پلاستیک با تجربه و ماهر انجام شود. در غیر این صورت، امکان بروز عوارض مانند خونریزی یا ناهماهنگی در نتایج وجود دارد.
خطر عفونت: مانند هر جراحی دیگری، جراحی با تیغ الماس نیز ممکن است با خطر عفونت همراه باشد، به‌ویژه اگر مراقبت‌های پس از عمل به‌درستی انجام نشود.
هزینه بالای درمان: به‌دلیل نیاز به تجهیزات خاص و تکنیک‌های پیچیده، این نوع جراحی معمولاً هزینه‌بر است و برای بسیاری از افراد ممکن است گزینه مقرون‌به‌صرفه‌ای نباشد.
محدودیت در درمان اسکارهای بسیار بزرگ: در مواردی که اسکارها بسیار بزرگ یا عمیق هستند، ممکن است نیاز به ترکیب روش‌های مختلف جراحی یا درمانی داشته باشید تا بهترین نتیجه حاصل شود.
جراحی با تیغ الماس یکی از روش‌های مؤثر و دقیق برای درمان اسکار آتروفیک (اسکار فرو رفته) است که به‌ویژه برای اسکارهای عمیق و مقاوم مناسب است. این روش می‌تواند دقت بالایی در ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده داشته باشد و زمان بهبودی کوتاه‌تری را نسبت به روش‌های جراحی ترمیمی دیگر فراهم کند. با این حال، انتخاب این روش باید تحت نظر پزشک متخصص و با بررسی دقیق وضعیت فرد انجام شود، چرا که نیاز به مهارت بالا و مراقبت‌های خاص دارد.
در نهایت، این روش می‌تواند به‌طور قابل توجهی ظاهر پوست را بهبود بخشد و اعتماد به نفس افراد را بازیابی کند، اما باید مزایا و معایب آن به‌دقت در نظر گرفته شود تا بهترین گزینه درمانی انتخاب گردد.
