
زخم بستر چیست ؟ علت ایجاد | درمان و پیشگیری زخم بستر
زخم بستر یا همان زخمهای فشاری یا زخمهای دیکوبیتوس، آسیبهایی به پوست و بافت زیرین به دنبال فشار طولانی بر روی پوست هستند. این زخمها اغلب در مناطقی از بدن که پوست آنها بر بخشهای استخوانی قرار دارد، مانند زانو، بازو، پشت سر و پشتینه، تشکیل میشوند،در ادامه دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک زیبایی و ترمیمی مطالب مفیدی را به اشتراک با شما میگذارد که میتواند کمک شایانی در اطلاعات تکمیلی درباره زخم بستر برای شما داشته باشد .
افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به زخم بستر هستند، افرادی هستند که شرایط پزشکی آنها توانایی تغییر وضعیت بدن را محدود میکند یا مجبورند بیشتر از وقت خود را در تخت یا صندلی بگذرانند.
زخمهای بستر ممکن است در چند ساعت یا روز تشکیل شوند. اغلب این زخمها با درمان بهبود مییابند، اما برخی از آنها هیچگاه بهطور کامل بهبود نمییابند. شما میتوانید اقداماتی انجام دهید تا از ایجاد زخمهای بستر جلوگیری کرده و بهبود آنها را کمک کنید. زخم بستر که به عنوان یک مشکل پزشکی جدی شناخته میشود، میتواند تاثیرات نامطلوبی بر روی کیفیت زندگی فرد داشته باشد. در این مقاله به بررسی علتهای اصلی بروز زخم بستر و روشهای مختلف درمان آن، از استفاده از پمادها و داروهای ویژه گرفته تا جراحیهای پیچیده و مراقبتهای لازم، پرداختهایم.
به علاوه، شما با انواع درجه و شدت زخم بستر و انواع پانسمانهای مورد استفاده در درمان آن آشنا خواهید شد. سوالات متداول در این زمینه نیز توسط فوق تخصص جراح پلاستیک پاسخ دادهشدهتا شما اطلاعات جامعی در این باره کسب کنید.
زخم بستر چیست؟
زخم بستر، که به عنوان زخم فشار یا زخم دیکوبیتوس هم شناخته میشود، نوعی آسیب پوستی و بافتی است که بر اثر فشار طولانی مدت بر روی نواحی خاصی از بدن ایجاد میشود. این زخمها عمدتا در نواحی استخوانی بدن مانند پاشنه، آرنج، لگن و پشت بروز میکنند. افرادی که به دلایل مختلفی مانند بیماریهای مزمن، ناتوانی در حرکت یا بستری بودن طولانی مدت در بیمارستان نمیتوانند بهطور مرتب تغییر وضعیت دهند، بیشتر در معرض خطر زخم بستر قرار دارند.
دلایل مختلفی برای ایجاد زخم بستر وجود دارد که شامل:
- فشار طولانی مدت بر روی نواحی خاصی از بدن
- اصطکاک و کشیدگی پوست
- رطوبت ناشی از عرق، ادرار یا مدفوع
- کمبود تغذیه و کمبود پروتئین
- کاهش جریان خون در نواحی فشار داده شده
علائم زخم بستر شامل قرمزی و تورم در ناحیه آسیب دیده، درد و حساسیت پوست، ایجاد ترکها و بریدگیها و در مراحل پیشرفتهتر، ظهور زخمهای عمیق و عفونت است. همچنین ممکن است پوست اطراف زخم بستر خشک و پوسته شود.
جهت پیشگیری از زخم بستر، اقدامات زیر میتوانند موثر باشند:
- تغییر موقعیت بدن هر دو ساعت یکبار
- استفاده از بالشتکها و تشکهای مخصوص کاهش فشار
- حفظ بهداشت پوست و خشک نگه داشتن آن
- رعایت تغذیه مناسب و مصرف کافی پروتئین
- انجام تمرینات فیزیوتراپی منظم
در صورت بروز زخم بستر، روشهای درمانی مختلفی وجود دارد که بسته به شدت زخم متفاوت است. این روشها شامل:
- استفاده از پمادها و کرمهای مخصوص برای بهبود زخم
- تعویض مرتب پانسمان و تمیز نگه داشتن زخم
- مصرف آنتیبیوتیکها در صورت وجود عفونت
- انجام جراحی در موارد شدیدتر برای برداشتن بافتهای مرده
مراقبتهای پس از درمان نیز بسیار اهمیت دارد و شامل تغییر موقعیت مرتب، استفاده از وسایل کمکی مانند بالشتکها و تشکهای مخصوص، و رعایت بهداشت و تغذیه مناسب است. با رعایت این نکات، میتوان بهطور قابلتوجهی خطر بروز زخم بستر را کاهش داد و بهبود سریعتر زخمهای موجود را تسهیل کرد.

درجه و شدت زخم بستر
زخم بستر (یا زخم فشاری) یکی از مشکلات جدی در افراد بیتحرک، مانند بیماران بستری طولانیمدت یا سالمندان، است که به دلیل فشار مداوم روی پوست و عدم جریان خون کافی در آن ناحیه ایجاد میشود. زخم بستر بر اساس شدت و عمق آسیب به چهار درجه تقسیم میشود:
1. زخم بستر درجه ۱ (خفیفترین نوع)
- در این مرحله، پوست هنوز سالم است اما تغییر رنگ داده و قرمز، بنفش یا آبی تیره به نظر میرسد.
- لمس ناحیه ممکن است گرمتر یا سفتتر از مناطق دیگر باشد.
- بیمار ممکن است احساس درد یا سوزش کند.
- این مرحله به عنوان هشدار اولیه محسوب میشود و با تغییر وضعیت بیمار و مراقبت مناسب، قابل برگشت است.
2. زخم بستر درجه ۲
- در این مرحله، پوست دچار ترکخوردگی یا تاول شده و لایهی بالایی آن از بین میرود.
- زخم به رنگ قرمز یا صورتی بوده و ممکن است همراه با ترشح باشد.
- ناحیهی آسیبدیده دردناک است و بیمار ممکن است احساس ناراحتی بیشتری کند.
- در صورت عدم درمان، زخم به مراحل شدیدتر پیشرفت میکند.
3. زخم بستر درجه ۳
- این مرحله عمیقتر شده و زخم به لایههای چربی زیر پوست گسترش مییابد.
- ظاهر زخم به صورت یک گودال یا حفرهی باز دیده میشود.
- ممکن است ترشحات بدبو و علائم عفونت ظاهر شوند.
- این زخمها نیاز به مراقبتهای پزشکی جدی و احتمالاً جراحی برای برداشتن بافت مرده دارند.
4. زخم بستر درجه ۴ (شدیدترین نوع)
- زخم در این مرحله بسیار عمیق است و ممکن است تا عضلات، تاندونها و حتی استخوان نفوذ کند.
- عفونتهای شدید و خطرناک مانند استئومیلیت (عفونت استخوان) یا سپسیس (عفونت خونی) میتوانند رخ دهند.
- درمان این زخمها پیچیده است و ممکن است نیاز به جراحیهای متعدد و مراقبتهای ویژه داشته باشد.

علائم
علائم هشداردهنده زخم بستر یا زخمهای فشار عبارتند از:
تغییرات غیرعادی در رنگ یا بافت پوست
تورم
ترشحات زرد رنگ یا خونابه ی
منطقهای از پوست که لمس آن گرمتر از سایر ناحیههای اطراف خود است
افزایش حساسیت ناحیه
زخم بستر بر اساس عمق، شدت و ویژگیهای دیگر به یکی از مراحل مختلف تقسیم میشوند. میزان آسیب به پوست و بافت از تغییرات در رنگ پوست تا آسیب عمیق به عضلات و استخوان متغیر است.
مناطق متداول زخم بستر کدامند؟
برای افرادی که از ویلچر استفاده میکنند، زخم بستر معمولاً در پوست مناطق زیر ایجاد میشوند:
دوطرف ران ( تروکانتر)
لگن یا نشیمنگاه (ایسکیال)
پشت بازوها و پاها جایی که به صندلی می چسبند.
برای افرادی که مجبور به بستری شدن هستند، زخمهای بستر ممکن است در موارد زیر رخ دهد:
پشت یا کنارههای سر
لگنها
دنبالچه (ناحیه ساکرال)
ساق پا، قسمت پایین کمر
ساق پاها، مچ ها و پوست پشت زانوها

زمان مراجعه به پزشک برای زخم بستر
اگر نشانگان هشدار دهندهی زخم بستر را مشاهده کردید، وضعیت جسمی خود را تغییر دهید تا فشار از ناحیه مورد نظر برطرف شود. اگر در 24 تا 48 ساعت بهبودی مشاهده نشود، با پزشک خود تماس بگیرید.
در صورت نشانههای عفونت، مانند تب، ترشحات زرد رنگ یا خونابه یی از زخم، بوی ناخوشایند از زخم، تغییرات در رنگ پوست، گرمی یا تورم در اطراف زخم، سریع به مراکز درمانی مراجعه کنید.
علل ایجاد زخم بستر
زخم بستر ناشی از فشار علیه پوست هستند که جریان خون به پوست را محدود میکند. حرکت محدود میتواند پوست را به خطر بیاندازد و به ایجاد زخم بستر منجر شود.
سه عامل اصلی مساعد برای زخم بستر عبارتند از:
فشار: فشار مداوم بر هر قسمتی از بدن میتواند جریان خون به بافتها را کاهش دهد. جریان خون برای ارسال اکسیژن و مواد غذایی دیگر به بافتها ضروری است. بدون این مواد غذایی اساسی، پوست و بافتهای نزدیک ممکن است آسیب ببینند و در نهایت ممکن است مرگ خود را تجربه کنند. برای افراد با حرکت محدود، این نوع فشار معمولاً در نواحی ایجاد میشود که بافت عضلانی یا چربی کمتری دارند و بر استخوان قرار دارند، مانند ستون فقرات، دنبالچه، شانهها، لگن، آخرین قسمت پا و آرنجها و مچ ها و پشت سر .
اصطکاک: اصطکاک هنگامی رخ میدهد که پوست با لباس یا تختهای بستر تماس میگیرد. این میتواند پوست شکننده را به آسیب ببیند، به خصوص اگر پوست همچنین مرطوب باشد.
مالش: مالش هنگامی رخ میدهد که دو سطح به جهت معکوس حرکت کنند. به عنوان مثال، هنگامی که تخت شیب می شود ، ممکن است در تخت لغزش پیدا کنید. هنگامی که پوست حرکت می کند ، دنبالچه ممکن است در جای خود بماند – به عبارت دیگر به جهت معکوس کشیده شود.
عوامل خطرناک در زخم بستر
خطر ابتلا به زخم بستر افزایش می یابد اگر دشواری در حرکت داشته و نتوانید به راحتی وضعیت خود را در صندلی یا در تخت تغییر دهید. عوامل خطر شامل:
عدم حرکت: این ممکن است ناشی از وضعیت نامساعد سلامت، صدمه نخاعی و دلایل دیگر باشد.
ناتوانی در کنترل مدفوع: پوست با مواجهه مداوم با ادرار و مدفوع آسیبپذیرتر میشود.
کمبود حس: مشکلات نخاعی، اختلالات عصبی و شرایط دیگر میتوانند منجر به از دست دادن حس شوند. عدم توانایی در احساس درد یا عدم راحتی میتواند منجر به عدم آگاهی از علائم هشداردهنده و نیاز به تغییر وضعیت شود.
تغذیه و هیدراسیون نامناسب: افراد برای حفظ پوست سالم و پیشگیری از تخریب بافتها، نیاز به میزان کافی مایعات، کالری، پروتئین، ویتامین و مواد معدنی در رژیم غذایی روزانه دارند.
شرایط پزشکی موثر بر جریان خون: مشکلات سلامتی مانند دیابت و بیماریهای عروقی میتوانند خطر آسیب به بافتها را افزایش دهند.
خطرات زخم بستر
خطرات ناشی از زخم بستر ، بعضا باعث آسیب جانی میشود که شامل:
سلولیت: سلولیت عفونت پوست و بافتهای نرم متصل به آن است. این میتواند باعث گرمی، التهاب و تورم ناحیه متأثر شود. افرادی که فلج های عصبی دارند، اغلب در ناحیه تحت تأثیر سلولیت درد حس نمیکنند.
عفونت استخوان و مفاصل: عفونت ناشی از یک زخم بستر ممکن است به مفاصل و استخوانها نفوذ کند. عفونت مفاصل (آرتریت سپتیک) میتواند غضروف و بافت را آسیب بزند. عفونت استخوان (استئومیلیت) ممکن است عملکرد مفاصل و اندامها را کاهش دهد.
سرطان: زخمهای بلندمدت که بهبود نمییابند (زخمهای مارجولین) ممکن است به نوعی سرطان های اسکواموس سل تبدیل شوند.
سپسیس: به ندرت، یک زخم پوستی میتواند به سپسیس منجر شود که شرایط بسیار خطرناک و در اغلب اوقات کشنده میباشد.
پیشگیری در ایجاد زخم بستر
میتوانید بهطور مکرر با تغییر وضعیت خود برای جلوگیری از تنش بر روی پوست کمک بگیرید. راهکارهای دیگر شامل مراقبت خوب از پوست، حفظ تغذیه و مصرف مایعات، ترک سیگار، مدیریت استرس و ورزش روزانه میشوند.
نکات برای تغییر وضعیت: موقعیت خود را به طور مکرر تغییر دهید. حداقل هر ساعت یکبار کمک بخواهید تا وضعیت خود را تغییر دهید. اگر امکان دارد، خودتان را بالا بکشید. اگر قدرت کافی در اندام فوقانی بدنتان دارید، از دستها استفاده کنید و بدنتان را از صندلی بلند کنید.
از ویلچرهای ویژهای که امکان کجشدن را فراهم میکنند، استفاده کنید.
انتخاب بالش یا تشک مواج که از فشار بر روی پوست جلوگیری کند. از پوشش های قالبی که ممکن است فشار را بر بافت اطراف تمرکز دهند، استفاده نکنید.
نکات مراقبت از پوست:پوست را تمیز و خشک نگه دارید. پوست را با یک مایع شوینده شسته و نرم کنید. این روند تمیز کردن را به طور منظم انجام دهید تا پوست با افزایش رطوبت خصوصا ادرار و مدفوع مواجه نشود.
پوست را حفاظت کنید. از کرمهای پوشاننده استفاده کنید تا پوست را از تماس با ادرار و مدفوع محافظت کند.اگر لازم باشد، بستهبندی و لباسها را به طور مکرر تعویض کنید. از دکمهها در لباس و چینها در تختهای بستری که ممکن است پوست را تحریک کنند، مراقبت کنید. در نهایت به دقت پوست خود را روزانه برای نشانههای هشداردهندهی زخم بستر بررسی کنید.

پمادها و داروهای موثر در زخم بستر
یکی از روشهای مهم و موثر برای درمان زخم بستر، استفاده از پمادها و داروهای مخصوص است. این محصولات میتوانند به تسریع روند بهبود و کاهش درد و التهاب کمک کنند. در این بخش به معرفی پمادها و داروهایی که تجربهشدهو مورد تایید قرار گرفتهاند، میپردازیم.
پمادهای ضد التهاب: این نوع پمادها حاوی مواد ضد التهاب مانند هیدروکورتیزون و یا دیکلوفناک هستند که به کاهش التهاب و درد کمک میکنند. استفاده منظم از این پمادها میتواند به بهبود سریعتر زخم بستر کمک زیادی کند.
پمادهای ضد باکتری: زخم بستر به دلیل قرار گرفتن در معرض باکتریها و عفونتها، نیاز به مراقبت ویژه دارد. پمادهای ضد باکتری مانند نئوسپورین (Neosporin) و موپیروسین (Mupirocin) میتوانند از عفونت جلوگیری کرده و به حفظ زخم در وضعیت بهداشتی کمک کنند.
پمادهای ترمیمکننده: این پمادها معمولاً حاوی موادی مانند پانتنول، آلانتوئین و ویتامین E هستند که به بازسازی و ترمیم پوست کمک میکنند. استفاده از این پمادها میتواند پوست آسیبدیده را تقویت کرده و روند بهبود را تسریع کند.
داروهای خوراکی: در برخی موارد، پزشکان ممکن است داروهای خوراکی مانند آنتیبیوتیکها و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) را تجویز کنند. این داروها میتوانند از درون بدن به مبارزه با عفونت و التهاب کمک کنند.
پمادهای مرطوبکننده: پوست خشک و ترک خورده میتواند روند بهبود زخم را کند کند. استفاده از پمادهای مرطوبکننده مانند وازلین و یا کرمهای حاوی لانولین میتواند به حفظ رطوبت پوست و جلوگیری از خشکی و ترک خوردگی کمک کند.
- استفاده از پمادها باید تحت نظر پزشک و با رعایت دستورالعملهای آنها باشد.
- قبل از استفاده از هرگونه پماد، ناحیه زخم را به خوبی تمیز کنید تا از عفونت جلوگیری شود.
- در صورت بروز هرگونه واکنش آلرژیک، فورا به پزشک مراجعه کنید.
در نهایت، استفاده از پمادها و داروهای موثر میتواند تاثیر بسزایی در کاهش درد و تسریع روند بهبود زخم بستر داشته باشد. اما همواره باید به توصیههای پزشکی توجه کرده و از خوددرمانی خودداری کنید.

جراحی زخم بستر و بهبودی کامل
جراحی ترمیمی یکی از روشهای موثر و پیشرفته برای درمان زخم بستر است، به ویژه زمانی که سایر روشهای درمانی مانند پمادها و مراقبتهای عمومی نتوانند بهبودی کامل را فراهم کنند. این روش درمانی به ویژه در موارد پیشرفته و پیچیده زخم بستر که به عضلات و استخوانها نیز آسیب رساندهاند، توصیه میشود.
در ابتدا، پزشک معالج با استفاده از ارزیابیهای بالینی و تصویربرداری پزشکی (مثل MRI یا CT scan) وضعیت زخم را بررسی میکند. سپس بر اساس شدت و محل زخم، نوع جراحی مناسب تعیین میشود. جراحیهای زخم بستر ممکن است شامل برداشتن بافتهای مرده، بازسازی پوست و بافتهای زیرین، و در برخی موارد پیوند پوست باشد.
یکی از روشهای جراحی متداول برای زخم بستر، Debridement است که در آن بافتهای مرده و عفونی از زخم برداشته میشوند. این کار باعث کاهش بار باکتریایی و بهبود جریان خون به منطقه آسیبدیده میشود. نوع دیگری از جراحی، Flap Surgery است که در آن بافتهای سالم از بخشهای دیگر بدن به منطقه زخم منتقل میشود تا زخم بهبود یابد.
بعد از انجام جراحی، مرحله بهبودی آغاز میشود که ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد. در این مرحله، مراقبتهای ویژهای نیاز است تا از عفونت و باز شدن مجدد زخم جلوگیری شود. استفاده از پانسمانهای استریل، تغییر مکرر وضعیت بدن بیمار برای کاهش فشار بر ناحیه جراحی شده، و پیگیری مداوم وضعیت زخم از جمله این مراقبتها هستند.
در طول دوره بهبودی، توجه به رژیم غذایی غنی از پروتئین، ویتامینها و مواد معدنی نیز بسیار مهم است، زیرا این مواد مغذی به تسریع فرآیند بهبودی کمک میکنند. در برخی موارد، پزشکان توصیه به انجام تمرینات فیزیکی ملایم نیز میکنند تا عضلات ناحیه جراحیشدهتقویت شود و گردش خون بهبود یابد.
در نهایت، هدف از جراحی زخم بستر و مراقبتهای پس از آن، بازگرداندن بیمار به حالت عادی زندگی با کمترین میزان عوارض و درد است. با رعایت نکات مراقبتی و پیگیری مداوم، میتوان بهبودی کامل را برای بیماران مبتلا به زخم بستر تضمین کرد.
پانسمان و مراقبتهای زخم بستر
پانسمانها و مراقبتهای لازم برای درمان زخم بستر از اهمیت بسیاری برخوردارند. انتخاب نوع مناسب پانسمان و اجرای صحیح مراقبتها میتواند در تسریع روند بهبود و جلوگیری از عفونتها نقش موثری ایفا کند.
یکی از مهمترین عوامل در درمان زخم بستر، تمیز نگهداشتن زخم است. برای این منظور، استفاده از پانسمانهای خاص که قابلیت جذب رطوبت و جلوگیری از نفوذ باکتری را داشته باشند، ضروری است. انواع مختلف پانسمانها شامل:
- پانسمانهای فومی (Foam Dressings): این نوع پانسمانها برای جذب ترشحات زخم بسیار مفید هستند و میتوانند محیط زخم را مرطوب نگه دارند.
- پانسمانهای هیدروکلوئیدی (Hydrocolloid Dressings): این پانسمانها به دلیل خاصیت چسبندگی و ایجاد محیط مرطوب به تسریع فرایند بهبود کمک میکنند.
- پانسمانهای آلژینات (Alginate Dressings): این نوع پانسمان از جلبک دریایی ساختهشدهو به جذب ترشحات زخم کمک میکند و برای زخمهای عفونی مناسب است.
علاوه بر انتخاب نوع پانسمان، نحوه تعویض و نگهداری از زخم بستر نیز بسیار حائز اهمیت است. برای جلوگیری از عفونت و تسریع فرایند بهبود، باید به نکات زیر توجه داشت:
- شستشوی زخم با محلولهای ضدعفونیکننده: استفاده از محلولهای مخصوص مانند سالین (Saline) یا کلرهگزیدین (Chlorhexidine) برای شستشوی زخم توصیه میشود.
- تعویض منظم پانسمان: پانسمان باید بهطور منظم و با دقت تعویض شود تا از تجمع باکتریها و ایجاد عفونت جلوگیری شود.
- بررسی مداوم وضعیت زخم: تغییرات در رنگ، اندازه و بوی زخم باید بهدقت مورد بررسی قرار گیرد و در صورت مشاهده هرگونه علائم عفونت، بلافاصله به پزشک مراجعه شود.
در نهایت، مراقبتهای عمومی نیز نقش مهمی در بهبود زخم بستر دارند. تغذیه مناسب، تامین مواد مغذی مانند پروتئینها و ویتامینها، و همچنین حفظ بهداشت عمومی بدن، از جمله عوامل موثر در درمان زخم بستر هستند. به یاد داشته باشید که همکاری و مشاوره با کادر درمانی و پزشکان متخصص، بهترین راه برای مدیریت و درمان صحیح زخم بستر است.

پاسخ فوق تخصص جراح پلاستیک به سوالات
پاسخ به سوالات مربوط به زخم بستر و روشهای درمانی آن، از جمله موضوعاتی است که اغلب بیماران و بستگان آنها به دنبال آن هستند. در این بخش به برخی از سوالات رایج بیماران توسط فوق تخصص جراح پلاستیک پاسخ دادهشدهاست.
چگونه میتوان از زخم بستر پیشگیری کرد؟
یکی از مهمترین راههای پیشگیری از زخم بستر، تغییر مکرر وضعیت بیمار است. بیمارانی که برای مدت طولانی در بستر هستند، باید هر ۲ ساعت یکبار جابهجا شوند. استفاده از تشکهای مخصوص anti-decubitus نیز میتواند به کاهش فشار و پیشگیری از زخم بستر کمک کند. همچنین رعایت بهداشت پوست و استفاده از کرمهای مرطوبکننده میتواند موثر باشد.
آیا زخم بستر قابل درمان است؟
بله، زخم بستر قابل درمان است؛ اما درمان آن بسته به شدت و مرحله زخم متفاوت است. در مراحل اولیه میتوان از پمادها و بانداژهای مخصوص استفاده کرد. در مراحل پیشرفتهتر، ممکن است نیاز به روشهای جراحی برای برداشتن بافتهای مرده و تسریع فرایند بهبودی باشد. استفاده از negative pressure wound therapy (NPWT) نیز ممکن است در برخی موارد توصیه شود.
پروسه جراحی زخم بستر چگونه است؟
پروسه جراحی زخم بستر شامل برداشتن بافتهای مرده و تمیز کردن زخم است. در برخی موارد، نیاز به پیوند پوست نیز وجود دارد. پس از جراحی، مراقبتهای ویژهای برای جلوگیری از عفونت و تسریع فرایند بهبودی لازم است. استفاده از داروهای آنتیبیوتیک و بانداژهای مخصوص نیز بخشی از این مراقبتها هستند.
مراقبتهای پس از جراحی زخم بستر چیست؟
- استفاده منظم از داروهای تجویز شده
- تعویض منظم بانداژ و بررسی زخم
- مراقبت از بهداشت پوست و استفاده از کرمهای مرطوبکننده
- پرهیز از فشار مستقیم بر روی زخم
- مشاوره با پزشک برای تنظیم برنامه تغذیهای مناسب
در نهایت، توجه به علائم اولیه زخم بستر و مشاوره با پزشک فوق تخصص جراح پلاستیک میتواند از پیشرفت زخم جلوگیری کرده و روند درمان را تسریع کند.
روشهای درمان زخم بستر
زخم بستر یا زخم فشاری به علت فشار طولانیمدت بر روی پوست و بافتهای زیرین ایجاد میشود. این زخمها اغلب در نقاطی از بدن که استخوان نزدیک به سطح پوست است، مانند کمر، باسن و پاشنهها، شکل میگیرند. برای درمان زخم بستر، روشهای مختلفی وجود دارد که در ادامه به آنها میپردازیم.
تمیز نگهداشتن زخم
یکی از مراحل اصلی در درمان زخم بستر، تمیز نگهداشتن ناحیه آسیبدیده است. شستوشوی روزانه زخم با آب و صابون ملایم یا محلولهای ضدعفونیکننده میتواند از عفونت جلوگیری کند. همچنین، استفاده از پانسمانهای مناسب برای محافظت از زخم و تسریع در روند بهبود بسیار حائز اهمیت است.
استفاده از پمادها و کرمها
پمادها و کرمهای مخصوص درمان زخم بستر میتوانند به بهبود سریعتر زخم کمک کنند. برخی از این محصولات حاوی مواد ضدعفونیکننده و ضدالتهابی هستند که به کاهش عفونت و التهاب کمک میکنند. همچنین، برخی از پمادها حاوی موادی هستند که رشد بافت جدید را تحریک میکنند.
تغییر موقعیت بیمار
یکی از مهمترین روشهای پیشگیری و درمان زخم بستر، تغییر موقعیت بیمار به صورت منظم است. این کار باعث کاهش فشار بر روی نواحی آسیبدیده و جلوگیری از ایجاد زخمهای جدید میشود. توصیه میشود بیمار هر دو ساعت یکبار تغییر وضعیت دهد.
استفاده از تشکها و بالشهای مخصوص
- تشکهای فشاری (Pressure relieving mattresses): این تشکها به توزیع یکنواخت فشار بر روی بدن کمک میکنند و از ایجاد زخمهای جدید جلوگیری میکنند.
- بالشهای مخصوص: بالشهایی که برای کاهش فشار در نواحی خاصی از بدن طراحی شدهاند، میتوانند به بهبود زخمها کمک کنند.
درمانهای پزشکی
در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به مداخلات پزشکی مانند درمان با آنتیبیوتیکها، دبریدمان (Debridement) زخم (حذف بافت مرده) و حتی جراحی باشد. دبریدمان میتواند به تمیز کردن زخم و آمادهسازی آن برای بهبود کمک کند. جراحی نیز در مواردی که زخم بهبود نمییابد یا عفونت شدید وجود دارد، ممکن است ضروری باشد.
مراقبتهای تغذیهای
تغذیه مناسب نقش مهمی در بهبود زخم بستر دارد. مصرف پروتئینهای کافی، ویتامینها و مواد معدنی میتواند به تسریع فرآیند بهبود کمک کند. به ویژه مصرف ویتامین C و روی (Zinc) به تقویت سیستم ایمنی و بهبود بافتهای آسیبدیده کمک میکند.
با رعایت این روشها و مشاوره با پزشک متخصص، میتوان زخم بستر را درمان و از بروز آن پیشگیری کرد.
نتیجه گیری
زخم بستر یا زخم فشار یکی از مشکلات جدی است که به ویژه در بیمارانی که قادر به حرکت نیستند، ایجاد میشود. این مشکل میتواند به علت فشار طولانی مدت، اصطکاک، رطوبت و کمبود تغذیه رخ دهد. شناخت علائم اولیه زخم بستر مانند قرمزی، تورم و درد میتواند به تشخیص زودهنگام و جلوگیری از پیشرفت آن کمک کند.
استفاده از پمادها و داروهای مرطوبکننده، جراحی در موارد شدید، و مراقبتهای دقیق و منظم از جمله روشهای موثر برای درمان و مدیریت زخم بستر هستند. انتخاب صحیح نوع پانسمان و مراقبتهای بهداشتی میتواند در تسریع روند بهبود و جلوگیری از عفونتها نقش مهمی ایفا کند.
همچنین، مصرف مکملهای ویتامین C و روی به تقویت سیستم ایمنی و بهبود بافتهای آسیبدیده کمک میکند. با رعایت دقیق این موارد و پیگیریهای مستمر، میتوان به بهبودی کامل دست یافت و از بروز مجدد زخم بستر جلوگیری کرد.