سرطان پوست سر | علائم، علت، روش‌های تشخیص و درمان کامل

روش‌های درمان سرطان پوست سر

درمان سرطان پوست سر به عوامل مختلفی از جمله نوع سرطان، مرحله بیماری، اندازه و محل ضایعه، و وضعیت کلی سلامت بیمار بستگی دارد. انتخاب روش درمانی مناسب توسط پزشک متخصص و بر اساس بررسی دقیق شرایط بیمار انجام می‌شود. هدف اصلی درمان، حذف کامل سلول‌های سرطانی، جلوگیری از گسترش بیماری، و حفظ عملکرد و ظاهر پوست سر است. در ادامه، روش‌های اصلی درمان سرطان پوست سر را به تفصیل بررسی می‌کنیم:

1- جراحی (Surgery)

جراحی یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین روش‌های درمان سرطان پوست سر است. این روش معمولاً برای انواع سرطان‌های پوست سر مانند کارسینوم سلول بازال (BCC)، کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC) و حتی ملانوما مورد استفاده قرار می‌گیرد. انواع مختلف جراحی شامل موارد زیر است:

الف) جراحی برداشتن ضایعه (Excisional Surgery)

در این روش، پزشک ضایعه سرطانی را به همراه مقداری از بافت سالم اطراف آن برمی‌دارد تا اطمینان حاصل شود که تمام سلول‌های سرطانی حذف شده‌اند. این روش معمولاً برای ضایعات کوچک و موضعی استفاده می‌شود.

ب) جراحی موس (Mohs Surgery)

جراحی موس یکی از دقیق‌ترین روش‌های جراحی برای درمان سرطان پوست است. در این روش، ضایعه سرطانی لایه‌به‌لایه برداشته می‌شود و هر لایه به‌طور میکروسکوپی بررسی می‌شود تا اطمینان حاصل شود که هیچ سلول سرطانی باقی نمانده است. این روش به‌ویژه برای ضایعاتی که در نواحی حساس یا نزدیک به ساختارهای حیاتی قرار دارند (مانند پوست سر) مناسب است، زیرا امکان حفظ حداکثری بافت سالم را فراهم می‌کند.

ج) جراحی بازسازی (Reconstructive Surgery)

در مواردی که ضایعه سرطانی بزرگ باشد و برداشتن آن باعث ایجاد نقص در پوست سر شود، ممکن است نیاز به جراحی بازسازی برای ترمیم ظاهر و عملکرد پوست سر باشد. این جراحی می‌تواند شامل پیوند پوست یا استفاده از بافت‌های مجاور باشد.

2- پرتودرمانی (Radiation Therapy)

پرتودرمانی یکی از روش‌های غیرجراحی برای درمان سرطان پوست سر است و معمولاً برای بیمارانی که نمی‌توانند تحت جراحی قرار گیرند یا برای درمان ضایعات سرطانی عمیق‌تر استفاده می‌شود. در این روش، از اشعه‌های پرانرژی (مانند اشعه ایکس) برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.

موارد استفاده از پرتودرمانی

• درمان سرطان‌هایی که به بافت‌های عمیق‌تر نفوذ کرده‌اند.
• درمان بیمارانی که جراحی برای آن‌ها مناسب نیست.
• از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده پس از جراحی.
• کنترل درد یا علائم در موارد پیشرفته سرطان.

پرتودرمانی معمولاً در چندین جلسه انجام می‌شود و ممکن است عوارضی مانند قرمزی، خشکی یا حساسیت پوست در ناحیه درمان ایجاد کند.

3- شیمی‌درمانی (Chemotherapy)

شیمی‌درمانی معمولاً برای سرطان‌های پیشرفته پوست سر که به سایر نقاط بدن گسترش یافته‌اند (متاستاز) استفاده می‌شود. این روش شامل استفاده از داروهایی است که سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند یا رشد آن‌ها را متوقف می‌کنند.

روش‌های استفاده از شیمی‌درمانی

• موضعی: در مواردی که ضایعه سرطانی سطحی است، از کرم‌ها یا ژل‌های شیمی‌درمانی مانند 5-فلورواوراسیل (5-FU) یا ایمیکویمود (Imiquimod) استفاده می‌شود. این داروها مستقیماً روی پوست سر اعمال می‌شوند.
• سیستمیک: در مواردی که سرطان به سایر نقاط بدن گسترش یافته است، داروهای شیمی‌درمانی به‌صورت خوراکی یا تزریقی تجویز می‌شوند.

شیمی‌درمانی سیستمیک ممکن است عوارضی مانند خستگی، تهوع، ریزش مو و کاهش سیستم ایمنی ایجاد کند.

4- ایمونوتراپی (Immunotherapy)

ایمونوتراپی یکی از روش‌های جدید و مؤثر برای درمان برخی از انواع سرطان پوست، به‌ویژه ملانوما، است. این روش شامل تقویت سیستم ایمنی بدن برای شناسایی و مبارزه با سلول‌های سرطانی است.

داروهای رایج ایمونوتراپی

• پمبرولیزوماب (Pembrolizumab) و نیولوماب (Nivolumab): این داروها به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند تا سلول‌های سرطانی را شناسایی و از بین ببرد.
• ایپیلیموماب (Ipilimumab): این دارو سیستم ایمنی را برای حمله به سلول‌های سرطانی فعال می‌کند.

ایمونوتراپی معمولاً برای سرطان‌های پیشرفته یا مقاوم به درمان استفاده می‌شود و ممکن است عوارضی مانند التهاب یا واکنش‌های خودایمنی ایجاد کند.

5- درمان‌های هدفمند (Targeted Therapy)

درمان‌های هدفمند شامل داروهایی است که به‌طور خاص مولکول‌ها یا مسیرهای خاصی را که در رشد و گسترش سلول‌های سرطانی نقش دارند، هدف قرار می‌دهند. این روش به‌ویژه برای ملانوما یا سرطان‌هایی که دارای جهش‌های ژنتیکی خاص هستند، استفاده می‌شود.

داروهای رایج در درمان هدفمند

• ویمورافنیب (Vemurafenib) و دابرافنیب (Dabrafenib): این داروها برای ملانوماهایی که دارای جهش در ژن BRAF هستند، استفاده می‌شوند.
• کتودینیب (Cetuximab): برای سرطان‌های پیشرفته سلول سنگفرشی استفاده می‌شود.

درمان‌های هدفمند معمولاً عوارض کمتری نسبت به شیمی‌درمانی دارند و به‌طور خاص سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند.

6- کرایوتراپی (Cryotherapy)

کرایوتراپی یا سرمادرمانی یکی از روش‌های غیرتهاجمی برای درمان ضایعات سرطانی کوچک و سطحی است. در این روش، ضایعه سرطانی با استفاده از نیتروژن مایع منجمد می‌شود و سلول‌های سرطانی از بین می‌روند. این روش معمولاً برای ضایعات پیش‌سرطانی یا سرطان‌های کوچک و موضعی استفاده می‌شود.

7- فتودینامیک‌تراپی (Photodynamic Therapy – PDT)

در این روش، یک ماده حساس به نور به پوست سر اعمال می‌شود و سپس ناحیه تحت درمان با نور خاصی (معمولاً نور لیزر) تابانده می‌شود. این فرآیند باعث از بین رفتن سلول‌های سرطانی می‌شود. فتودینامیک‌تراپی معمولاً برای ضایعات سطحی و سرطان‌های اولیه استفاده می‌شود.

درمان‌های ترکیبی

در برخی موارد، پزشکان ممکن است از ترکیب چندین روش درمانی برای دستیابی به بهترین نتیجه استفاده کنند. به‌عنوان مثال:

• ترکیب جراحی و پرتودرمانی برای از بین بردن ضایعات بزرگ‌تر.
• استفاده از شیمی‌درمانی یا ایمونوتراپی همراه با جراحی برای درمان سرطان‌های پیشرفته.

مدیریت درد و علائم در مراحل پیشرفته

در مواردی که سرطان پوست سر به مراحل پیشرفته رسیده باشد و درمان قطعی ممکن نباشد، تمرکز بر مدیریت درد و بهبود کیفیت زندگی بیمار است. این روش‌ها شامل مصرف داروهای مسکن، پرتودرمانی تسکینی و مراقبت‌های حمایتی می‌شود.

روش‌های درمان سرطان پوست سر بسیار متنوع هستند و انتخاب روش مناسب به نوع سرطان، مرحله بیماری و شرایط بیمار بستگی دارد. تشخیص زودهنگام سرطان پوست سر نقش حیاتی در موفقیت درمان دارد و می‌تواند از پیشرفت بیماری و گسترش آن به سایر نقاط بدن جلوگیری کند. اگر هرگونه تغییر غیرطبیعی در پوست سر خود مشاهده کردید، بهتر است فوراً به پزشک مراجعه کنید. با پیشرفت‌های پزشکی در زمینه درمان سرطان، امید به بهبودی در بیماران مبتلا به سرطان پوست سر بسیار افزایش یافته است.