پتوز چشم | علت | تشخیص | درمان | دکتر علی پرند

علل بروز پتوز چشم

پتوز چشم یا افتادگی پلک یکی از مشکلات رایج چشمی است که می‌تواند به دلایل مختلفی بروز کند. این مشکل می‌تواند هم به صورت مادرزادی و هم اکتسابی باشد و معمولاً ناشی از ضعف یا آسیب به ماهیچه‌های پلک یا اعصاب آن‌ها است.

علل مادرزادی پتوز چشم

پتوز مادرزادی معمولاً به دلیل مشکلات ژنتیکی و ناهنجاری‌های تکاملی در عضله بالابرنده پلک (Levator Muscle) بروز می‌کند. این مشکل از بدو تولد وجود دارد و ممکن است یک یا هر دو چشم را تحت تأثیر قرار دهد. در برخی موارد، علاوه بر افتادگی پلک، مشکلات دیگری مانند استرابیسموس (Strabismus) یا آمبلیوپی (Amblyopia) نیز مشاهده می‌شود.

علل اکتسابی پتوز چشم

• پیری: یکی از شایع‌ترین علل پتوز اکتسابی، افزایش سن است. با بالا رفتن سن، ماهیچه‌های پلک ضعیف شده و پوست پلک‌ها شل می‌شود که منجر به افتادگی پلک می‌شود.
• آسیب‌های جسمی: ضربه‌ها و آسیب‌های وارده به چشم یا ناحیه اطراف آن می‌تواند منجر به پتوز شود. این آسیب‌ها ممکن است باعث پارگی یا ضعف در ماهیچه‌های پلک شوند.
• بیماری‌های عصبی: برخی بیماری‌های عصبی مانند میاستنی گراویس (Myasthenia Gravis) و فلج عصب سوم (Third Nerve Palsy) می‌توانند باعث ضعف عضلات پلک و در نتیجه پتوز شوند.
• جراحی‌ها: جراحی‌های چشمی یا جراحی‌های زیبایی در ناحیه پلک نیز ممکن است به دلیل آسیب به ماهیچه‌ها یا اعصاب پلک، باعث پتوز شوند.
• تومورها: وجود تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم در ناحیه چشم یا اعصاب می‌تواند به عنوان یک عامل اکتسابی برای پتوز شناخته شود.

دیگر عوامل مؤثر

علاوه بر موارد ذکر شده، عوامل دیگری نیز می‌توانند در بروز پتوز چشم نقش داشته باشند. به عنوان مثال، برخی از عفونت‌ها، بیماری‌های خودایمنی و مشکلات متابولیکی نیز می‌توانند منجر به این مشکل شوند. در نهایت، تشخیص دقیق علت پتوز نیازمند معاینه دقیق توسط پزشک متخصص چشم است.

پتوز چشم می‌تواند تأثیرات جدی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد، زیرا ممکن است دید فرد را محدود کرده و همچنین از نظر زیبایی نیز مشکلاتی ایجاد کند. به همین دلیل، تشخیص به موقع و درمان مناسب این مشکل از اهمیت بالایی برخوردار است.

روش‌های تشخیص پتوز پلک

پتوز پلک که به افتادگی پلک نیز شناخته می‌شود، ممکن است ابتدا به صورت ظاهری شناخته شود، اما برای تشخیص دقیق‌تر و ارزیابی میزان و نوع پتوز، روش‌های مختلفی وجود دارد که توسط متخصصان چشم‌پزشکی استفاده می‌شود. در ادامه به بررسی این روش‌ها می‌پردازیم:

• معاینه بالینی

یکی از اولین و مهم‌ترین روش‌های تشخیص پتوز، معاینه بالینی توسط چشم‌پزشک است. در این معاینه، پزشک از بیمار می‌خواهد به جهات مختلف نگاه کند تا میزان و نوع افتادگی پلک را بررسی کند. همچنین، پزشک ممکن است از چراغ قوه برای بررسی دقیق‌تر ماهیچه‌های پلک و توانایی آن‌ها در بالا بردن پلک استفاده کند.

• اندازه‌گیری فاصله بین پلک‌ها

یک روش دیگر برای تشخیص پتوز اندازه‌گیری فاصله بین پلک‌ها (MRD یا Marginal Reflex Distance) است. در این روش، فاصله بین مرکز مردمک چشم تا لبه بالایی پلک اندازه‌گیری می‌شود. این اندازه‌گیری به پزشک کمک می‌کند تا میزان افتادگی پلک و تاثیر آن بر بینایی بیمار را ارزیابی کند.

• آزمایش‌های عملکردی ماهیچه

برای تشخیص دقیق‌تر پتوز، ممکن است نیاز به آزمایش‌های عملکردی ماهیچه‌های پلک باشد. در این آزمایش‌ها، توانایی ماهیچه‌های پلک در بالا بردن و نگه داشتن پلک بررسی می‌شود. این آزمایش‌ها می‌توانند به پزشک کمک کنند تا نوع پتوز (مادرزادی یا اکتسابی) را تشخیص دهد.

• بررسی تاریخچه پزشکی

تاریخچه پزشکی بیمار نیز نقش مهمی در تشخیص پتوز دارد. پزشک ممکن است از بیمار سوالاتی در مورد سابقه خانوادگی پتوز، جراحی‌های قبلی چشم، و سایر بیماری‌های مرتبط با چشم بپرسد. این اطلاعات می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر و تعیین علل پتوز کمک کند.

• عکسبرداری

در برخی موارد، پزشک ممکن است از روش‌های تصویربرداری مانند MRI یا CT scan برای بررسی ساختارهای داخلی چشم و ماهیچه‌های پلک استفاده کند. این تصاویر می‌توانند اطلاعات دقیقی درباره وضعیت پلک و عوامل احتمالی افتادگی آن ارائه دهند.

• تست‌های تشخیصی تکمیلی

بسته به شرایط بیمار، ممکن است نیاز به تست‌های تشخیصی تکمیلی باشد. این تست‌ها می‌توانند شامل بررسی عملکرد عصبی، ارزیابی سیستم ایمنی بدن، و سایر آزمایش‌های تخصصی باشند که به تشخیص دقیق‌تر پتوز کمک می‌کنند.

استفاده از این روش‌های تشخیصی به پزشکان کمک می‌کند تا نه تنها افتادگی پلک را تشخیص دهند، بلکه علل و عوامل مرتبط با آن را نیز شناسایی کنند. این اطلاعات می‌تواند به انتخاب بهترین روش درمانی برای هر بیمار کمک کند.